218

DRIE VEREISCHTEN VOOR HEN DIE NAAR VERBETERING

belangstelling in een of ander vraagstuk, die wel eerst onzen arbeid verlicht, maar zich van lieverlede geheel van ons gaat meester maken en eindigt met al onze krachten naar lichaam en geest tot zich te trekken. Wij beginnen met zorgvuldig allen hartstocht uit te bannen, die ons bij ons onderzoek zou kunnen hinderen, en eindigen met op te merken, dat een zuiver verstandelijke belangstelling bij ons de plaats heeft ingenomen van een hartewensch. Onze ijver is verdwenen; wij koesteren nog slechts weetgierigheid. Wijders staat het doel, dat bereikt moet worden, ons allen zoo duidelijk voor oogen, dat het moeilijk is niet ongeduldig te worden bij het lezen van geleerde verhandelingen over het beste middel om daartoe te geraken. De nooden zijn zoo dringend; wij gevoelen ons zoo beschaamd en verontwaardigd, als wij bedenken dat zij nog steeds bestaan , dat het haast spotternij lijkt er boeken over te lezen of te schrijven, in plaats van de hand aan den ploeg te slaan.

Wanneer eenige honderden mannen levend begraven waren in een kolenmijn, dan zou het een vreemden indruk maken, als men ging redetwisten over het „natuurlijk talud" van een hoop aarde, of over de sterkte der stutbalken, in plaats van te gaan graven. In één woord, wij zien zoo goed in wat er gedaan moet worden, dat het ons moeilijk valt het nut in te zien van redeneeringen over de wijze waarop zulks moet geschieden.

En wederom: wanneer er plannen worden beraamd tot verzachting van de ellende, of tot herstel van het onrecht in de maatschappij, en iemand verklaart zich daartegen, op grond dat die plannen onuitvoerbaar zijn of ondoordacht of wat dan ook, — dan zal zulk een persoon, al heeft hij ook gelijk, toch op velen den indruk maken van onverschillig, zoo al niet vijandig te staan tegenover het doel, dat beoogd wordt en slechts een voorwendsel te zoeken om zich van de zaak af te maken.

Duizenden onzer tijdgenooten zijn namelijk van meening dat zij veel zouden verliezen, en weinig zouden winnen bij een ingrijpende verandering in de maatschappelijke toestanden. Velen van dezen nu streven, bewust of onbewust, er slechts