LEVEN EN DOOD.

117

De allermoeilijkste quaestie is die, welke hierboven al werd genoemd, waarin men moet toegeven, dat een geval hopeloos is, en waarin de patiënt zulke ondragelijke en niet te verlichten pijnen lijdt, dat men voelt dat er, zoo het nog eenigszins mogelijk is, iets moet gedaan worden; waar niet alleen de patiënt zelf lijdt, cloch waar al zijn betrekkingen en vrienden uitgeput zijn en zelfs een staf van geschoolde verpleegsters niet voor haar taak is opgewasschen; de uiterste redmiddelen van medischen en chirurgischen aard worden in cleze ellendige en hopelooze gevallen te baat genomen.

Zulke gevallen zijn in geenen deele zeldzaam — gevallen, waarin er dag en nacht voortdurend een ondragelijke pijn wordt geleden en waar cle inspanning om het lijden aan te zien, een marteling is voor de omstanders.

Kan men in zulke gevallen den chirurg veroordeelen, als hij, er toe gedrongen door den patiënt zelf, er toe gedrongen door de vrienden van clen patiënt, ja zelfs er toe gedrongen door zijn eigen menschelijk gevoel, de een of andere ingrijpende operatie verricht, waarvan hij voor zich zelf wel weet, dat zij geen kans op goeden uitslag biedt, maar waarvan hij ook weet, dat zij naar alle waarschijnlijkheid den patiënt niet alleen van zijn lijden, maar ook van het leven zelf zal verlossen, en waarin de chirurg feitelijk de rol speelt van den vriendelijk gezinden beul? Deze vraag staat het niet aan mij om te beantwoorden.

Er is na genoeg gezegd, om mijn doel te bereiken, n.1. den grondslag te leggen voor mijn stelling, dat de tegenwoordige toestand der operatieve chirurgie iets heeft doen ontstaan, dat feitelijk een nieuwe rechtbank is en bovendien eene van groote en vèr strekkende macht met zeer geringe — zoo eenige — verantwoordelijkheid. In het belang van het menschdom dunkt het mij meer dan tijd, deze uitgebreide macht en dit gemis aan verantwoordelijkheid eens ernstig onder de oogen te zien, en te bedenken of het niet noodzakelijk is die macht te beperken en haar verantwoordelijkheid grootelijks uit te breiden door te bepalen dat elk geval, waarin een operatie is toegepast en zeker wanneer een noodlottige afloop gevolgd is, ter kennis