152

EEN HONDKRD-DÜIMS TELESCOOP.

Een Honderd-duims Telescoop}

Naarmate onze kennis van den sterrenhemel toeneemt, is er jaar op jaar, meer vraag naar krachtiger verrekijkers. Tot voor korten tijd waren de instrumentmakers er in geslaagd aan de steeds toenemende vraag naar groote kijkers en telescopen te voldoen, maar eenige weinige jaren geleden scheen in dit opzicht de grens bereikt en koesterde men de vrees dat verdere vorderingen onmogelijk waren. Heden ten dage hebben wij kijkers waarvan de objectieflenzen 30, 36 en 40 engelsche duim middellijn hebben, terwijl de spiegel van den grootsten telescoop een middellijn heeft van 60 eng. duim.

Wat den grootslen refractor2 betreft, die welke in het Yerkes-observatorium in Amerika is opgericht, is het mogelijk dat met de grootte van dezen kijker de grens wel haast bereikt is. De reden daarvan is niet alleen dat het uiterst moeielijk en kostbaar is om lenzen van dergelijke afmetingen te gieten en te slijpen, zoo dat zij de volmaaktheid nabij komen, maar ook dat het monteeren veie bezwaren meebrengt, omdat de buis en de voet groot en zwaar moeten zijn, hetgeen eveneens zeer duur is.

Men bedenke dat bij den refractor het objectief of voorwerpglas aan het bovenste eind der lange buis geplaatst is. terwijl de waarnemer aan het onderst eind staat; deze beiden uiteinden behooren zeer stevig aan elkaar verbonden te zijn en het geheel moet zóó gemonteerd zijn, dat het in alle richtingen bewegen kan. Zoo is de buis van den kijker op het Yerkes-observatorium 62 voet lang en zes ton zwaar, terwijl de geheele massa metaal, die bewogen moet worden telkens als de kijker in een anderen stand gebracht wordt, niet minder dan twintig ton zwaar is.

Wij vernielden dit alleen om onzen lezers een denkbeeld te geven van de groote moeielijkheden, waarmee de opstelling van zulk een reuzenkijker gepaai d gaat. Bij den Reflector 8 daarentegen is de spiegel aan het onderste eind van de betrekkelijk lichte buis geplaatst en zoo dicht mogelijk bij den voet. die het instrument draagt.

1) Nature, November 22, 1906.

2) Refractoren zijn kijkers, waarvan het glas, waar cle stralen op vallen, een lens is en waarbij het beeld van het hemellichaam dus door de breking dier stralen gevormd wordt.

3) Een reflector is een kijker, waar de stralen der hemellichamen op een spiegel vallen en het beeld dus door terugkaatsing (reflexie) der stralen tot stand komt.