DEN MODERNEN GEEST.

5

een man als Renan bijv., naar de opperheerschappij der wetenschap heeft durven streven, zich heeft durven aanmatigen te beweren, dat het der wetenschap eenmaal zeker gelukken zou over elk levensgebied, dus ook en voor alles over den godsdienst te heerschen, dat het haar gelukken zou den godsdienst overbodig te maken!"

Niet minder heftig was de strijd, dien Brunetière tegen het naturalisme op het gebied der kunst voerde.

Hij verwierp alle kunst om haars zelfs wille beoefend: m.a.w. hij bestreed de theorie van „tart pourl'artn.

„Een kunst, die zich zelf tot doel stelt, die zich niet bekommert over de eigenschappen der karakters door haar geschilderd, in één woord, een kunst, die niet vraagt welken indruk zij maakt op de zinnen of op den geest, zulk eene kunst, zeg ik, moet, hoe groot de kunstenaar ook zijn moge, onvermijdelijk een onzedelijken invloed hebben.

Hoogst onzedelijk is het, „de schoonheid" tot maatstaf aller dingen te verheffen, de kunst over alles te laten heerschen."

Het streven van het naturalisme, om de natuur getrouw te willen weêrgeven, beschouwde Brunetière eveneens als iets bijzonder verkeerds. Dit hangt nauw samen met zijne opvatting van de natuur. Volgens zijn meening is alles, wat zuiver natuurlijk is, slecht

„De natuur is voor de menschen niet eene moeder, maar eene stiefmoeder. De natuur is echter niet alleen liefdeloos maar ook onzedelijk, vermits toch iedere zedeleer in den grond eene reactie tegen den drang en de aandriften der natuur mag geacht worden."

Evenals Hobbes geloofde Brunetière, dat de strijd van allen tegen allen, de dierlijke kracht en de natuurdrift in den natuurstaat de heerschappij voeren. „Hier vindt men geen zelfbeheersching noch schaamte, geen medelijden noch barmhartigheid, geen welwillendheid noch gerechtigheid.

En dit alles na te willen volgen, beteekent niet anders dan onze gansche menschelijkheid te gronde richten en tot den door Hobbes geschetsten natuurstaat terug te willen keeren. Wie den terugkeer tot den natuurstaat predikt, predikt te gelijkertijd den terugkeer tot het dierlijke.