116

WAAROM HEEFT ZWEDEN GEEN OORLOG

rechtvaardigt. Ik wil niet beweren, dat de groote menigte van het Zweedsche volk deze waarheid zoo duidelijk voor oogen had, als ik ze heb uitgesproken. Het bewustzijn ervan was echter algemeen, en zij, die in den Rijksdag het besluit moesten nemen, waren het daarover met zich zelve volkomen eens. Eene nauwkeurige ontleding van de verschillende doeleinden van een oorlog, in dit geval denkbaar, zal de juistheid van deze bewering met alle gewenschte duidelijkheid bewijzen.

Het doel van den oorlog kon slechts zijn: öf het geleden onrecht te wreken — öf de Unie weer in het leven te roepen — öf eindelijk een deel van Noorwegen te veroveren.

Wij willen ieder doel voor zich zelf eens gaan onderzoeken .

Oorlog zonder eenig ander oogmerk dan wraak over geleden onrecht, was vroeger even natuurlijk als iedere wraakoefening tusschen enkelingen. Oorlogen met zulk eene aanleiding worden intusschen steeds zeldzamer en zullen op het oogenblik tusschen beschaafde volken haast niet meer voorkomen .

Tegenover een half beschaafd volk, waaraan op deze wijze wijze het noodige respect moet ingeboezemd worden, is hij ook nu nog op zijn plaats. Meerdere van Engelands oorlogen in de laatste jaren hebben dit karakter gedragen1 en evenzoo werden de gevechten tusschen de betrekkelijk weinig beschaafde staten in Zuid- en Centraal-A merika zeer dikwijls op geen andere grond als dezen gevoerd. Overigens zijn echter oorlogen, die alleen wraak of straf ten doel hebben, onder de beschaafde volken in onbruik geraakt.

De laatste oorlog tusschen de Vereenigde Staten en Spanje had een ander doel, al was ook eene vermeende rechtsverkrachting — nl. het ongeluk met de Maine op de reede van Havana — de lont in 't vuur geweest. Een eeuw geleden zou het bloedbad, door de Russische vloot onder de Engelsche visschers op de Noordzee aangericht, de reden zijn geweest tot eene bloedige wraakneming,

Dit zou eveneens het geval geweest zijn bij het vergrijp

1) Het is niet duidelijk, welke oorlogen van Engeland in de laatste jaren de schrijver hier tracht goed te praten.