DROOMBEELD.

275

Geweld is noodzakelijk !

Geweld (noemt hij zijn boek niet: „Beschouwingen over het Geweld", en scheldt hij niet geweldig genoeg na dien hel-rooden titel) en nog eens geweld ! Maar in den grond der zaak niet al te veel er van. Allerminst geweld van laag allooi; een weinigje is juist genoeg en heeft, mits handig aangewend, het meeste succes; al kan het feitelijk op de punt van een mes en al zou 't geen kind kwaad kunnen doen. Want men moet niet vergeten dat we in het land der droombeelden zijn en dat een fictie van geweld een fictie van bourgeoisie-reactie zou kunnen teweeg brengen zonder grove materieele feiten; de feiten moeten, daar wij met droombeelden te doen hebben, slechts als symbolen dienst doen, „nur ein Gleichniss» zooals Goethe's mystiek koor met zulk een sociologische scherpzinnigheid zingt; of in meer moderne en aesthetische taal gezegd: het doel is alleen een indruk te maken, een indruk van geweld, evenals een kunstenaar door handige contrasten met een kleine hoeveelheid witachtig bruine verf den vollen glans van een tropischen dag weergeeft.

Vervolgens stelt Sorel (p. 168) een lang historisch onderzoek in om, min of meer op Harnack's autoriteit, te bewijzen dat het werkelijke aantal der vroegste Christenmartelaren zeer klein moet geweest zijn, terwijl hij uit den invloed dezer weinige maar veelzeggende daden van geloof afleidt, dat op analoge wijze — welnu, dat het syndicalistisch droombeeld van wreeden klassenstrijd en algemeene catastrophe, om eene uitwerking gelijk aan dat van het Christendom te verkrijgen, slechts een betrekkelijk klein aantal daden van woede van den kant der arbeidende klasse zal blijken noodig te hebben ; het schrikinboezemende wapengekletter zal buiten alle verhouding grooter zijn dan de werkelijk aangerichte schade.

»Wij kunnen begrijpen, dat het socialisme volkomen revolutionair zijn kan, al zijn er slechts kleine en weinig talrijke conflicten; wanneer van deze conflicten slechts kracht genoeg uitgaat om ze met het denkbeeld der Algemeene staking te kunnen vereenzelvigen; alle feiten zullen zich dan zeer ve.-