388

DE HERSENEN VAN DEN HOND.

probeerde aan te steken. Den geheelen gang van zaken had hij dus n~oit als oorzaak en gevolg begrepen.

Men kan door dressuur apen en honden, ook paarden, in veel opzichten tot menschelijke handelingen africhten. Hoe ver echter hun begrip reikt, wordt wel het best bewezen door het in vrijheid levende dier, dat nauwelijks ooit op een gedachte komt, die buiten zijn natuurlijke levenswijze ligt. Nog nooit heeft iemand een aap vuur zien aanmaken of ook maar gezien dat hij een aanwezig vuur, waarbij hij zich warmde, door hout opwerpen onderhield.

De zucht tot het vergelijken met menschen wordt dooide moderne dier-zielkunde onvoorwaardelijk veroordeeld. Willen wij daarin werkelijk vooruitkomen, dan moeten wij ons daar even goed voor wachten als om aan te nemen dat dieren machines zijn. De anatomie leert ons, dat zij veel hersengedeelten met ons gemeen hebben, en er is geen reden om aan te nemen dat zij deze anders zouden gebruiken. De bewegingen, die een gevolg zijn van prikkeling der oerhersenen, de handelingen die van uit de zintuigscentra op waarnemingen volgen, zijn bij mensch en dier gelijk, ja in dit opzicht steekt het dier soms den mensch de loef af. Maar één ding is bij den mensch enorm veel sterker ontwikkeld dan bij het dier, nl. de voorhoofdskwab met zijne associatie-centra en ten gevolge daarvan het op bewustzijn berustende verstand. Daar echter cle voorhoofdskwab in verschillende mate bij de dieren ook voorkomt, zijn wij gedwongen aan te nemen dat vele hunner handelingen ook met haar werkzaamheid gepaard moeten gaan. De vergelijkende anatomie wordt hierin de wegwijster der psychologie en steunt en verklaart haar waarnemingen daar, waar tot nog toe onzekerheid heerschte. Zij toont aan, dat hetgeen wij van zielswerkzaamheid waarnemen, een summatiebeeld is, samengesteld uit de werking van hersendeelen van zeer verschillende waarde, en geeft zoo een nieuwen weg aan ter ontleding van de samengestelde zielsverschijnselen.

Voor de psychologie van mensch en dier zal het doelmatig zijn steeds aan de verschillende mogelijkheden te