EEN NIEUWE WEG DEN MENSCH TE LEEREN KENNEN.

323

tot nog toe gewoonlijk „instincten" heeft genoemd. Hiervan heeft men altijd uit te gaan en persoonlijk, bewust, zich in te leven in den op dien grondslag rustenden uitbouw van zoogenaamde gewoonten en associaties — in Pavlov's terminologie ,,bedongen reflexen" — die zich verder en verder uitbreiden, verwikkeld worden en verfijnd.. .. Langzamerhand zal het den onderzoeker gelukken een kijk te krijgen op de innerlijke beweegkracht en altijd degelijker kennis op te doen, aan den eenen kant van de algemeene eigenschappen der zenuwmassa, waarin ze plaats grijpen, aan den anderen kant van de vaste regelen, volgens welke zij verloopen. Het oog van den onderzoeker zal voor de verschillende typen van zenuwstelsels opengaan.

En op die wijze zal het materiaal, dat aan waarneming op dieren verzameld wordt, leiden tot begrijpen van de verschijnselen in de nog zoo duistere innerlijke wereld van den mensch.

De kern van Pavlov's onderzoekingen wordt gevormd door het vaststellen van de juist genoemde „bedongen reflexen." Een reflex in physiologische beteekenis omvat drie hoofdmomenten. Eerst een van buitenaf komende invloed, die in de gevoelszenuw een prikkel doet ontstaan. Ten tweede: de overbrenging van de impuls over den zoogenaamden reflexboog, d.w.z. de keten van de ontvangzenuw, het reflexcentrum van het zenuwstelsel en de centrifugale zenuw, die van het centrum verder geleidt. En ten derde: de wetmatige, niet toevallige of willekeurige, maar volgens vaste wet werkende reactie. Deze gewone reflex, door Pavlov de nietbedongen of onvoorwaardelijke genoemd, is van dat soort reacties, waar bepaalde uitwendige oorzaken verband houden met bepaalde daaraan beantwoordende gevolgen in een constanten, onveranderlijken samenhang. lederen keer bijv. dat een stofje in het oog van het dier komt, volgt stellig een afwerende beweging van het ooglid; telkens als er iets komt in de luchtpijp van het dier, volgt een hoestende beweging.

Van deze gewone reflexen heeft Pavlov een andere groep afgescheiden, n.1. reflexen, waarbij het verband tusschen den prikkel van buitenaf en de daaraan beantwoordende werk-