IS ER CONTINUÏTEIT

officiëele pogingen om protestantsche volkplantingen te stichten, te vergeefs op aandrang van de Coligny in Brazilië en Florida ondernomen. Over al deze Fransche ondernemingen, evenals over dergelijke pogingen van de Europeesche landen is een zeer juist oordeel uitgesproken door den oudDirecteur van de koloniale school zelve, G. Hardy: ,,In den aanvang zijn deze koloniale ondernemingen van het moderne Europa niets anders dan individueele avonturen of, ten minste, het werk van zeer bepaalde commercieele, religieuse of militaire groepen. De Staat neemt er geen deel aan of speelt er slechts nu en dan een rol in."

Wij zullen zelfs verder gaan door de conclusie te trekken, dat van al onze Regeeringen vóór de XVIIe eeuw er maar één is die, zij het ook zonder volharding en zonder breedheid van blik, een politiek gevolgd heeft, die men zonder overdrijving koloniaal kan noemen: Frans I.

Dezelfde afwezigheid van continuïteit valt op te merken in onze expansiepolitiek gedurende de eerste helft van de XVIIde eeuw, die echter veel minder scherp omlijnd was dan oudtijds. Want — en dit is iets nieuws — er gaat zich, aanvankelijk buiten eenig verband met andere bemoeiingen en zeer geleidelijk, een begrip „koloniaal" met betrekking tot den Staat vormen, onder den invloed van den zeer krachtig optredenden buitenlandschen wedijver in een periode, waarin, begunstigd door de Portugeesche decadentie, de oorsprong van de koloniale grootheid van de Vereenigde Provinciën en Engeland zich vertoont. Hendrik IV, een vérziende, heldere geest, heeft zich ondanks zijn invloedrijksten raadgever, Sully, uit beginsel vijand van elke verre expansie, een zeer juist denkbeeld gevormd van de moderne kolonisatie. Bij gebrek aan hulpbronnen in geld en mannen, bij gebrek aan eene marine, heeft hij den Staat niet rechtstreeks doen deelnemen in een koloniale onderneming van langen adem, maar hij heeft een beroep gedaan op het particulier initiatief, de stichting van handelscompagnieën de exploratie van landen in Amerika en de eerste pogingen van Champlain om Canada productief te maken aangemoedigd. Meer dan Frans I is hij de werkelijke voorlooper.