OOSTELIJKE BUREN EN DE OOSTZEE-STATEN

Zee lag, gekoloniseerd door Deensche, Zweedsche en Duitsche kooplieden en ambachtslieden. De Hanze had een beroemde marktplaats te Novgorod, niet ver van het latere St. Petersburg, en de Estlandsche havens Reval en Pernau werden belangrijke steden in dat verbond.

Reval neemt een bijzonder merkwaardige positie in, omdat daar de twee zich naar het Oosten voortbewegende cultureele invloeden van Zweden en Duitschland samenkwamen; de eene verspreidde zich met de klok mee door Finland, de andere tegen de klok in van Oost-Pruisen uit. De nakomelingen van de Duitsche Zwaardridders en van de Duitsche en Zweedsche kooplieden werden de aristocraten van het land. Met het verval der ridderorden en Zweden's opkomst als overheerschende staat aan de Oostzee, kwam het gebied onder Zweedsch bestuur, hetgeen tot 1700 duurde. In de achttiende eeuw lijfde Peter de Groote Estland met de rest van Koerland en Lijfland (thans Letland) bij zijn Russisch rijk in. Het was schijnbaar de eerste poging om den grooten land-oceaan van Moscovië te organiseeren. Maar in werkelijkheid was het de annexatie van reeds georganiseerde streken bij een ongeorganiseerd land: ,,de Tsaristische staat was een staat zonder een volk.. .. die voornamelijk belangstelde niet in Rusland, maar in Europa, in buitenlandsche politiek, in het prestige of grondgebied, dat hij in het buitenland vinden kon."

Het waren de Duitsche Balten, die van nu af aan het Tsaristische Hof officieren en administrateurs verschaften. Sokolowski wijdt een belangrijk hoofdstuk van zijn leerzaam boek aan deze doordringing van Duitsche invloeden in Rusland, hij toont aan, hoe een beschaving zich begon op te bouwen in de uitgestrekte vlakten, en hoe die poging verijdeld werd door het fanatisme der Pan-Slaven. Deze intellectueelen legden later een politiek van russificatie op aan de veel oudere beschaving der Rand-provincies. In de Oostzee-staten konden zij den machtigen greep der Duitsche aristocratie op het land niet vernietigen, maar zij beroofden haar van grooten invloed door systematisch Russen in administratieve betrekkingen te benoemen. Deze inkrimping van het aantal Duitschers in het bestuur der Oostzee-provin-

w. B. 11. 1934. 14