DE DUITSCHE POLITIEK TEN AANZIEN VAN ZIJN

proletariaat van overbodige advocaten, dokters, schrijvers en intellectueelen.

Noch in Estland, noch in Letland vond men voorwaarden, die gunstig waren voor de ontwikkeling van een boerendemocratie, die doorkneed is in de techniek van coöperatieve organisatie, zooals die in Denemarken bestaat. Het ontbrak hun zoowel aan de karakter-eigenschappen als aan het wijze opvoedingswerk der Deensche boeren. De zonen der meer ondernemende boeren verlieten het platteland, om een werkkring te zoeken in dienst van den nieuwen staat.waarbij het geld, dat besteed had kunnen worden om de familieboerderij te moderniseeren en te verbeteren, aan hun opvoeding ten koste werd gelegd. De landen moesten personeel zoeken voor het bekleeden der nieuwe Staatsbetrekkingen; daarvoor onttrokken zij het beste bloed aan de cultiveering van den bodem en het plaatselijk bestuur ten behoeve van de hoofdsteden en centrale ambten. Dit beteekent een verarming van den bodem, die niet vergoed werd door de vestiging van naar land begeerige proletariërs in den staat. De wraakgierige maatregelen der „agrarische hervormingen" hebben den nieuwen staten een taak overgelaten, die zij in hooge mate drukkend vinden. Met een bevolking van niet meer dan 1.900.000 menschen heeft Letland b.v. in Riga een universiteit gesticht, die geregeld door 9000 studenten bezocht wordt. De exploitatiekosten om op dezen voet een beschaving te handhaven zijn zeer hoog. De zorg voor den grond wordt onvermijdelijk overgelaten aan minder ondernemende en intelligente leden der bevolking, en het proces van „verzanding" dat Sokoiowski in zijn boek over Rusland beschrijft, gaat onheilspellend verder.

Van de drie landen Estland, Letland, Littauen, lijkt de toekomst van het eerste het meest hoopvol. De Estlanders, in wier aderen een grootere hoeveelheid Scandinavisch en Duitsch bloed stroomt dan zij gaarne willen erkennen, zijn een volhardend, geestelijk hoogstaand volk, dat alle aanmoediging verdient bij zijn pogingen om een doortastende industrieele en agrarische beschaving op te bouwen. Met hun traditioneele liefde voor Zweden, en hun nauwe verwantschap met het wakkere, bekwame volk van Suomi aan de overzijde van de Golf van Finland, oefenen zij een kalmee-