zweden: het land, waar het kapitalisme

om kleinere vereenigingen samen te voegen tot kapitaalkrachtigere eenheden. Het aantal winkels van de plaatselijke vereenigingen bedroeg 2411 in 1926, 3510 in 1931 en 3716 in 1932. En de jaarlijksche omzet steeg dienovereenkomstig van 71.046.800 dollars in 1926 tot 94.006.360 in 1932. Aangezien de Directie van de Coöperatieve Unie reeds sinds 1930 voorbereid was op een mogelijke wereld-depressie, werden de plaatselijke vereenigingen gedurende de laatste drie jaren op de meest zuinige wijze beheerd. In 1932 was de financieele positie van de Unie en de coöperatieve vereenigingen sterker dan ooit. De handelsschulden zijn op de algemeene balans van 38 percent tot minder dan 6 percent gereduceerd.

De Coöperatie heeft na den oorlog ook een merkbare verbetering teweeggebracht in de behuizing van de menschen. Hier slaagde een andere groep er in, een scherpe daling in huishuren te bewerkstelligen met precies dezelfde middelen. De H.S.B., een coöperatieve bouwvereeniging, heeft in de laatste tien jaren een heele reeks van model-flatwoningen gebouwd te Stockholm en in de tweede stad des lands, Gothenburg. Deze flats waren goedkooper en veel geriefelijker dan de meeste flats in de andere bouwcomplexen. Het monopolie van wat zoo goed als een woningtrust was, werd door de H.S.B. drie jaar na haar oprichting gebroken.

Al de hier aangehaalde ondernemingen zijn op bescheiden voet ingericht. Zij waren bescheiden in opzet en in hetgeen er mede bereikt is. Die resultaten zijn verkregen door noeste vlijt gedurende drie tientallen van jaren. Het behoeft geen nader betoog, dat zij daarbij geprofiteerd hebben van de diensten van mannen, niet alleen met een goeden kijk op sociale toestanden, doch tevens met verstand van zaken en organisatorisch talent. Men is het er algemeen over eens, dat Albin Johansson, het hoofd van de Coöperatieve Unie, de bekwaamste handelsman van het land is. (Aan zijn bekwaamheid schrijven de conservatieven het succes toe van de coöperatieve beweging, doch deze is sinds lang het stadium te boven van af te hangen van één enkel persoon.)

Hoe bescheiden van afmeting ook, zijn deze succesvolle economische experimenten van den Staat en van de verbruikers op zich zelf reeds voldoende geweest, om den kapitalist met zijn binnenlandsche operaties aan beperkingen te