DE ABBÉ DE ST. PIERRE

over den Eeuwigdurenden Vrede in dien tijd verscheen, namelijk in het jaar 1713. Het is wel haast een historische wet dat, na iedere langdurige periode van Europeesche oorlogen, de onvermijdelijke pacifistische reactie volgt. Zoo vinden wij aan het begin der zestiende eeuw de poging om het Heilige Roomsche Rijk opnieuw op te bouwen als de bewaarder van wet en orde. Zoo vinden wij aan het begin der zeventiende eeuw het „Grand Pro jet" van Hendrik IV. Na de Napoleontische oorlogen krijgen wij de Heilige Alliantie. Zoo werd na den Wereldoorlog de Volkenbond gesticht. En zoo was ook na de oorlogen van Lodewijk XIV het verlangen naar vrede algemeen. De pacifistische brochures van Penn in Engeland, de beroemde brief van Fénélon aan Lodewijk XIV zijn karakteristieke protesten tegen den vloek van het militairisme. Leibnitz was vele jaren bezig met de organisatie van een Europeesch gemeenebest. Bezield als hij was door zijn hartstocht voor den vrede, vertolkte de Abbé de St. Pierre slechts de gevoelens van zijn tijd en generatie, al was hij in de uitwerking van zijn systeem zijn tijd ver vooruit.

De levensbeschrijving van den Abbé de St. Pierre, die zich over bijna een eeuw uitstrekt (1658—1743) heeft een merkwaardig kalm verloop en is in hoofdzaak de geschiedenis van zijn idealen en de uitgave van zijn boeken. Zijn vruchtbare geest was steeds vol van plannen en ontwerpen. Als jongere zoon van een oud en edel Normandisch geslacht, neef van den Maarschalk de Villars, den held van Denain, was hij bestemd voor de Kerk. Hij is de typische achttiende-eeuwsche hof-Abbé. Op den leeftijd van 37 jaar werd hij lid van de Académie en hof-kapelaan van Elizabeth Charlotte, Hertogin van Orleans en was een zeer geziene figuur in de groote wereld van dien tijd.

Hij is een der merkwaardigste en een der meest encyclopaedische geleerden in een encyclopaedischen tijd. Hij heeft in de eerste plaats een profetischen geest. Hij is een man naar Talleyrand's hart, hij is de politieke denker, qui a de l'avenir dans l'esprit. Hij is de incarnatie van den hervormenden geest van zijn tijd. Alleen de titels van de vijfentwintig deelen van zijn verzamelde werken zeggen ons reeds, dat bijna iedere politieke of sociale hervorming, die in de laatste