DE VOLKENBOND EN DE VLUCHTELINGEN

Nansen snelde te hulp, wist het Engelsche en Amerikaansche publiek voor de zaak te interesseeren en den Volkenbond ertoe te bewegen een Commissie voor de Grieksche vluchtelingen te benoemen, welke hulp diende te verleenen bij het absorbeeren en opnieuw vestigen van een nieuwe bevolking, welke overeenkwam met ongeveer het derde gedeelte van de oorspronkelijke Grieksche bevolking. Het was de grootste exodus van den modernen tijd, en zonder de hulp van den Volkenbond had het een van de grootste catastrofen van dezen tijd kunnen worden. Land was er in ieder geval in voldoende mate beschikbaar, want de Turken hadden bij de vredesonderhandelingen in Lausanne de uitwisseling van de Grieksche en de Mohammedaansche bevolkingen bedongen; en de ontruimde boerderijen der Mohammedanen in Macedonië en Epirus werden door de Grieksche regeering ter beschikking van de Commissie gesteld. In nog geen tien jaar was het geweldige werk verricht, met behulp van een leening van £ 12.000.000, welke onder de auspiciën van den Volkenbond werd verstrekt; en zelfs zoo uitstekend, dat het in 1931 aan den Griekschen staat kon worden overgedragen. Een millioen der dakloozen werd in Macedonië en in andere gedeelten van Griekenland ondergebracht, waardoor deze gebieden, die eens een heksenketel van met elkaar overhoop liggende nationaliteiten waren, thans tot een van de productiefste streken van het Nabije Oosten zijn geworden. De rest, eveneens bijna een millioen, werd ondergebracht in nieuwe stadswijken om de bestaande steden heen, en stichtte daar nieuwe bedrijven en ondernemingen. Het dient te worden geconstateerd, dat de rente op deze volkenbondsleening in de laatste jaren niet volledig is betaald; maar ook van andere regeeringsleeningen is de rente niet betaald; en dit geld was ten minste gebruikt voor het redden van menschenlevens, en niet voor het uitbuiten daarvan.

Twee kleinere bevolkingsuitwisselingen hadden tegelijkertijd plaats onder leiding van den Volkenbond: het overbrengen van de Bulgaren uit Grieksch Macedonië naar hun eigen land, en die van Grieken uit Bulgarije naar Macedonië. Deze bevolkingsuitwisseling had plaats onder toezicht van gemengde commissies en werd evenals de omvangrijker Griek-