DE BOUW VAN HET HEELAL
ioo.ooo millioen zonnen heeft. We zien daaruit dat ons melkwegstelsel een reus is, zoowel in massa als in grootte. Indien de nevels eilanden voorstellen, wonen wij op het vaste land.
De Cepheid-veranderlijken en de andere genoemde bakenlichten nemen in helderheid af, naarmate ze verder van ons verwijderd zijn, tot onzichtbaarheid toe. Hubble heeft gevonden, dat een soort nevels van bepaalden vorm en bouw met vrij goede benadering als standaarden zijn te beschouwen. De helderheid van deze nevels levert dan een maat voor hun afstand, en het is daardoor mogelijk zelfs van de zwakste nevels den afstand te schatten, tot op de grens van zichtbaarheid in den teleskoop. De nevels blijken vrij gelijkmatig over de ruimte verdeeld te zijn, op een gemiddelden afstand van elkaar van zooiets als 1800.000 lichtjaren.
Als de massa van al deze nevels gelijkmatig over de ruimte verdeeld werd, zou deze een dichtheid van de orde van io-30 gram per cm3 hebben. Dit kan een aanwijzing geven over de wijze waarop de nevels ontstaan zijn, want een gas van deze dichtheid zal zich verdichten tot „druppels" van een massa als voor de nevels is waargenomen. Indien de nevels op deze wijze door condensatie zijn ontstaan, verklaart dit hun overeenkomst in grootte en bouw.
Als het licht van een dezer verwijderde nevels spectroskopisch ontleed wordt, vindt men dat het geheele spectrum gelijkmatig naar het roode eind verschoven is. Verklaren we deze verschuiving op de eenvoudigste wijze als Dopplereffect, dan volgt daaruit dat de nevels zich van ons af bewegen, met snelheden bijna nauwkeurig evenredig met hun afstand, ongeveer 105 mijlen per seconde voor elk millioen lichtjaren afstand, en indien we de beweging van de zon in het melkwegstelsel in rekening brengen, wordt hetzelfde ook voor de meer nabij zijnde nevels gevonden. In het kort, het geheele heelal schijnt zich gelijkmatig uit te zetten, waarbij de lineaire afmetingen toenemen met een procent in 20 millioen jaren.
Vermoedelijk is dit schijnbaar van ons wegvliegen van de nevels iets meer dan een enkel astronomisch feit, want de aïgemeene relativiteitstheorie schijnt een uitzetting (of af-