D. H. LAWRENCE

wat niet tot de menschenwereld behoort — zijn eigen zieleleven toe te dichten, komt er op volmaakte wijze in tot uitdrukking. Ten slotte drong hij met zijn dichtergedachten in chaos en cosmos door; in zijn mystische overpeinzingen werkte hij met astrologische voorstellingen van de twaalf teekenen van den dierenriem, die de verschillende organen van het menschelijk lichaam heetten te „beheerschen".

Dat „Sons and Lovers" op andere en meer directe wijze autobiografisch te noemen is dan het overige werk van Lawrence, is intusschen bekend genoeg. Onder andere heeft zijn zuster, Ada Lawrence, de nauwkeurige overeenstemming aangetoond tusschen „Paul Morel'"s geschiedenis en het leven van David Herbert Lawrence in kinderjaren en jeugd. Haar boek is bovendien geïllustreerd met fotografieën van Lawrence's ouders en familieleden, van huizen en plaatsen, die onder eenigszins gewijzigde namen het tooneel zijn, waarop scènes van Lawrence's romans en vertellingen zich afspelen. Op die wijze kan een ieder zich ervan overtuigen, dat de wereld waarin Lawrence opgroeide, met de oogen van buitenstaanders gezien, een zeer alledaagsche en weinig vertierlijke, maar buitengewoon respectabele kleine wereld was. Thuis werd hij Bert genoemd. In Engelsche humoristische bladen is „Bert" de staande naam voor den cockneyjongeman, den verliefden winkelbediende, den bleeken en mageren loopjongen, die zwelgt in wenschdroomen van gloeiende liefde en levensgevaarlijke daden, wanneer hij in den bioscoop zit en de fotografieën van Mary Pickford en Greta Garbo en al hare navolgsters begeerig in zich opneemt; grauwe schaduwen, die over het witte doek flitsen; of zich tot een opgewonden stemming omhoogwerkt door met de volksmenigte mee te joelen op een sportwedstrijd. Norman Douglas wil dan ook Lawrence gaarne reduceeren tot een oproerigen Bert, die een raam opengestooten heeft en eenige van de taboe-voorstellingen, die de lucht in de kamers van nette kleine burgers zwoel maakte, de buitenlucht in heeft laten stroomen.

Lawrence's zuster vertelt, hoe Lawrence als kleine jongen soms werkelijk huilbui-aanvallen had, en als zijn moeder hem dan vroeg, waarom hij huilde, huilde hij alleen nog