DE STRIJD OM HET VERKEER

en de Romeinen, uitgebreide wegennetten aan1), maar alleen uit militaire overwegingen, voor het overbrengen van berichten en voor het maken van reizen door hoogere ambtenaren. Transport van goederen te land was slechts mogelijk voor zaken van groote waarde, daar bij andere de kosten bij vervoer over een weg van 100 tot 200 kilometer zoo hoog werden, dat de goederen niet meer verkocht konden worden. Voor een transport over een grooten afstand kwam daardoor alleen het vervoer te water in aanmerking en van een strijd tusschen verschillende verkeersmiddelen kon dus toen nog geen sprake zijn.

Deze ving eerst aan in de 14de en 15de eeuw tusschen twee verschillende vormen van verkeer ter zee. Men had intusschen geleerd, ook tegen den wind in te zeilen, waardoor de toepassing van de kracht van den mensch voor het roeien overbodig werd. Doch de roeischepen lieten zich niet meer zoo gemakkelijk verdringen; terwijl de schepen van de groote ontdekkers, van den opkomenden handel overzee en die van de beroemde helden ter zee zuivere zeilschepen waren, dienden b.v. in Frankrijk nog tot aan de groote Fransche revolutie oorlogsgaleien, door kettingstrafgangers geroeid, ter bescherming van de havens 2).

Een strijd tusschen het verkeer te land en ter zee was nog tot ver in den nieuweren tijd niet mogelijk, doordat de Middeleeuwen het verkeer te land een belangrijke schrede terug hadden doen zetten. Voor het vervoer van reizigers kwamen wagens zoo goed als geheel buiten gebruik. Zelfs keizerinnen reisden te paard of in draagkoetsen en ook voor het transport van waren werd het lastdier veel gebruikt. De vele groote en kleine machthebbers deden, van enkele uitzonderingen

1) Het net van de Romeinsche heerwegen omvatte onder Augustus ongeveer 12.000 en tegen het einde van den Keizertijd ongeveer 140.000 kilometer; dit is geen bijzonder groot net voor een zoo uitgebreid rijk (thans bezit Italië alleen bijna 180.000 kilometer voor autowegen), maar toch een bewonderenswaardige prestatie bij de geringe technische hulpmiddelen van dien tijd.

2) Daar men niet wist wat men met de veroordeelde misdadigers moest beginnen. Zoo was de verbetering van de zeilscheepvaart de onmiddellijke aanleiding tot den maatregel, veroordeelden niet meer op galeien dienst te laten doen, maar ze naar verbanningsoorden op de overzeesche koloniën te zenden.