VAN RANKE VAN HET JAAR l8Ó2

haar huidige gestalte gegeven: of liever den heerschen bewegingen hun stempel opgedrukt. Wanneer zij elkaar weerstreven, wat verklaarbaar is, omdat zij immers van zoo geheel verschillenden oorsprong zijn, dan doet dat toch hun algemeene actie geen afbreuk. In Italië b.v. hebben zij bedoelingen, die van elkaar afwijken. De meening van het volk in Frankrijk, in meerderheid, is voor den paus, in Engeland tegen hem. Beide Regeeringen laten ruimte voor de meening van haar volk; toch geraken zij daarom nog niet in tweedracht. De gemeenschappelijke actie is desniettegenstaande tot dusver identiek geweest en heeft tot successen geleid. Zij zijn door een handelsverdrag, dat men niet voor mogelijk zou gehouden hebben, ten nauwste verbonden en trachten dit nu tot Nederland en Duitschland uit te strekken. De een houdt rekening met den ander. In de Syrische quaestie hebben de Franschen, bij de annexatie van Savoie en Nice hebben de Engelschen toegegeven. Tezamen zijn zij veel sterker dan alle overige machten. Slechts de omstandigheid dat tusschen hen toch ook principieele verschillen bestaan, die eveneens uit hun natuur voortspruiten, houdt het evenwicht der wereld staande. Ik wil maar een voorbeeld noemen. Zijn eigen impuls volgend zou de Imperator België aanvallen en met zich vereenigen. Hij mag het niet wagen, omdat Engeland als één man daartegen zou zijn. In de scherpzinnigheid en de soepelheid, waarmee hij deze verhoudingen behandelt, toont hij een zeldzame politieke begaafdheid.

Wij naderen hier de Duitsche toestanden, die in het bijzonder op de verhouding van Pruisen tot de beide mogendheden en tot den Bond berusten.

Blijven wij evenwel bij de gewichtigste vraag staan, dan zou de bedoeling der Franschen om den Rijn, dien zij voor hun natuurlijke grens houden, weer daartoe te maken, een bedoeling, die alle geesten vervult, licht kunnen verleiden tot de meening, als zou overeenstemming tusschen Frankrijk en Pruisen slechts daardoor te bereiken zijn, dat de laatste van het Rijnland afstand zou doen. Toch is dat niet zoo: Engeland zou het niet gaarne zien, omdat België daardoor in gevaar zou komen; voor Frankrijk heeft het Rijnland geen wezenlijk militaire waarde, wanneer het niet ook de monden