TANDCARIES

doch meer de verfijnde voedselbereiding (vooral van het brood) de schuld van het veroorzaken van caries kunnen geven. Het brood is een door de menschen uitgedacht beschavingsproduct van den eersten rang, waarvan de fabricatie tot de jongere steenperiode terug gaat.

Een gelijken toestand vinden wij in Indië, waar we niettegenstaande een duizenden jaren oude cultuur slechts weinig caries aantreffen; ook hier ontbreekt bijna geheel het brood, waarvan overal de niet-kleverig toebereide rijst in de plaats treedt. Afgezien van deze beide en misschien nog enkele andere gevallen, vinden we overal op aarde het tegelijkertijd voortdringen van beschaving en caries. In het noorden bij de Eskimo's, in Zuid-Amerika bij de Indianen van de Amazone en evenzoo in China, waar de caries met de verwijdering van de havenplaatsen afnemen in aantal en waar wij in ZuidChina zelfs in dezelfde landstreek bij de drie bevolkingsgroepen, Maleiers, Chineezen en Japanners, drie, naar den graad van beschaving verschillende toestanden der gebitten aantreffen. In aansluiting hiermee zij hier vermeld, dat gevangen gehouden apen bij verandering van hun aan de natuur gebonden levenswijze dezelfde caries vertoonen als de menschen.

Doch niet alleen bij vreemde volken, ook in Europa bestaan nog verschillen in beschaving, die in het gebit tot uiting komen. Vooral in Zwitserland bestaan nog de scherpste tegenstellingen en wel tusschen de rijke boeren uit de vlakte en de eenvoudige bergbewoners. Zien we in het lage land wel de meest slechte gebitten van de geheele wereld, de gebitten uit Wallis zijn daarentegen wereldberoemd. Deze mooie gebitten vinden wij o.a. nog in het bovendal der Rhöne, dat gedurende langen tijd slechts door een smal boschpad bereikbaar was en eerst door den aanleg van den Furkapas en vooral van de Furkaspoorbaan een belangrijke wijziging in de levenswijze zijner bewoners onderging. Steeds meer winkels en hotels voor vreemdelingen ontstonden aan den straatweg en spoedig kwamen ook de eerste bakkerijen, die met hun wittebrood de oude methode van brood in huis bakken verdrongen. Vroeger werden om de 6 of 8 weken een groot aantal platte koeken gebakken; deze werden dan in droge lucht bewaard, waardoor ze steenhard werden. Dat