FRANSCHE KORRESPONDENTIE.

de gebeurtenissen. De menschen schijnen voor hem geen levende personen te zijn. Het zijn mechanismen, die hij opwindt en af laat loopen met verwonderlijke vaardigheid, maar dat is nu ook de reden, waarom zijn portretten , hoe krachtig zij ook tot ons spreken, — men denke slechts aan dat van Napoleon —- maar al te vaak gelijken op caricaturen.

De stijl is de mensch, heeft men vaak gezegd. Had men zich Taine voorgesteld, naar den indruk dien zijn stijl maakt, dan zou men zich ten zeerste bedrogen hebben. Ik herinner mij nog mijn verbazing, toen ik hem hoorde spreken, vóór 25 jaar, in l'Ecole des BeauxArts, Het kostte mij moeite in dien aantrekkelijken causeur den strengen, onverbiddelijken denker te herkennen. In den gezelligen omgang deed hij evenmin denken aan zijn trant van schrijven; wat bij hem de overhand had, dat was zijn zachtaardigheid en zijn goedheid. In zijn laatste levensjaren viel bij hem tengevolge van onderscheiden invloeden een zekere neiging waar te nemen tot het omhelzen van de zedelijke en godsdienstige meeningen. De dagbladen hebben meegedeeld hoe hij er toe gekomen is het godsdienst-ouderwijs zijner kinderen toe te vertrouwen aan een predikant, den Heer Eoger Hollard, en hoe hij in zijn testament het verlangen had uitgedrukt, om als protestant begraven te worden. Zijn studiën van Engeland zijn voor hem de eerste aanleiding geweest om nader kennis te maken met het evangelisch Christendom. Zijn plichten als huisvader hadden voor dezen man van hart en geweten voltooid, wat zijn overwegingen als denker hadden aangevangen. Bij zijn lijkbaar, in die kerk de 1'Oratorie , welke de hoofdkerk is van het protestantisme te Parijs, voor de élite van het ontwikkeld Frankrijk, zeide de Heer Eoger Hollard op treffelijke wijze: '„Heeft de Heer Taine niet met zoo vele woorden