792

EENE WANDELING IN DE KATAKOMBEN VAN EOME.

slaan. Wat beteekenen die letters daar op de sarkofagen en op de marmeren platen? Treden wij wat naderbij. Want het is moeielijk te lezen. Halve zinnen, afgekorte woorden, onduidelijke letters, soms in het grieksch, meest in het latijn, 't kost waarlijk moeite, dat alles te ontcijferen.

Toch willen wij het beproeven. Maar wat lezen wij daar? Wordt daar niet van de goden van het schimmenrijk gesproken, en van de Elyseesche velden, en van een eeuwigen slaap? Maar dat is alles heidensch! Daar geloofden de Christenen toch niet aan ?

Neen, zeker niet. Maar zóó sterk kan de gewoonte zijn. Evenals zij aan hunne dooden een muntstuk medegaven om den veerman te betalen, spraken zij ook op hunne zerken van goden en Elyseesche velden.

Ook in andere opzichten waren de opschriften van hunne graven aan die der Heidenen gelijk. Den naam van den doode, met vermelding van het jaar, den dag en het uur van zijn sterven; soms ook de namen zijner ouders, betrekkingen en vrienden: een enkele maal zelfs den naam van den eigenaar of den gever van het graf vinden wij hier, niet minder dan bij de Heidenen, vermeld.

Maar er is ook verschil. Zie eens, hoe weinig slaven hier begraven zijn. De Christenen hadden haast geen slaven meer, de meesten lieten zij vrij. Merkt vooral op, hoe slaven en vrijen, armen en rijken naast elkander, soms in één familiegraf zijn begraven, zonder eenig onderscheid. Zóó iets zou bij de Heidenen niet zijn opgekomen. Maar zij kenden ook die broederlijke liefde niet, die de Christenen, van wat rang of stand ook, zoo nauw aan elkander verbond.

Opmerkelijk, dat er op de graven, waarin toch zeker vele martelaren rustten, zoo weinig staat wat aan hun