1028

DE ORDE DER JEZUITEN.

Anderen, gebonden aan het zinnelijke, en toch begeerig om niet zonder godsdienst te leven, vinden behagen in de zinnelijke godsdienst der Jezuïten. *)

Wederom anderen, die naar het buitengewone haken, gelooven wat hun door de Jezuïten wordt medegedeeld aangaande de verschijningen van Maria, de gebedsverhooringen en wonderbare genezingen door hare aanbidders ervaren.

En wie kan er aan twijfelen dat de bedevaarten, die, zoo als in Frankrijk, en in den Elzas en Lotharingen, onder Jezuïtischen invloed gedurig plaats hebben, en die voor sommigen eene bron van tijdelijk voordeel, en voor anderen eene gelegenheid tot ontspanning zijn, bijdragen om de wufte menigte onder den invloed van 't het Ultramontanisme en Jezuïtisme te houden?

En kan het anders dan betooverend op vele, zelfs nadenkende, maar onkundige menschen, werken, als de Jezuïten op het geloof wijzen waarin zij met de eeuwenoude kerk staan, tegenover het zoogenoemd ongeloof van hen, die — althans in de Katholieke lauden — deze kerk hebben verlaten. Zij laten het voorkomen dat hun strijd de strijd tegen het zielverdervend ongeloof is, en dat hun triomf de triomf van 't Godverheerlijkend geloof zal zijn.

Nog meer. De vrijzinnige staatkunde wil niet alleen staat en kerk maar ook staatkunde en godsdienst van elkander scheiden, en, onder anderen, in de staatsscholen aan de jeugd geen ander dan een godsdienstloos onderwijs geven. De eenvoudigen kunnen niet anders dan met

1) Deze zinnelijke lieden moet men niet alleen onder de onbeschaafde menigte zoeken. De beschaving redt geen mensch van de macht deizinnen, 't Is juist onder de hoogere standen in Engeland dat men de liefhebbers van het zinnelijke ritualisme aantreft, 't Is vooral de zinnelijke eeredienst der Roomsche kerk, die heden ten dage vele beschaafde Protestanten tot zich trekt.