PASTORALIA.

veer de volgende: ,Uw ideaal, o mannen is een groote dwaasheid, een heillooze utopie, maar niettemin is het nog veel te goed voor u en uws gelijken. Wilt ge die utopie als uw ideaal vasthouden, wordt dan eerst geleerden, geestelijke aristocraten, idealisten, enz. enz." (Men vergelijke de verschillende onderdeelen der lezing.) Een dergelijk optreden begroet ik met groote sympathie. — En wanneer men nu zegt dat daarmede het gros der hoorders op de socialistische meetings niet wordt bereikt, dan antwoord ik dat dit ook niet noodig is, want dat dezen zich over de idealen hunner leiders niet warm maken. Een „erge socialist" heb ik kalm weg de stelling hooren verkondigen, dat het onderscheid van standen altijd zou blijven bestaan, en dat hij zijn leven lang zijn pet zou afnemen voor een „meneer." Waarlijk tegenover dezulken baat rechtstreeksche polemiek tegen het socialisme niets. Zij zien in hunne leiders slechts degenen die hunne rechtmatige of denkbeeldige grieven uitspreken ') en tegenover hen is gewoonlijk slechts de propaganda door de daad.d. w. z. de indirecte polemiek, de eenig afdoende.

Een enkel onderdeel van onze Evangelieprediking wil ik nog afzonderlijk releveeren, t. w. ons catechetisch enderwijs. 2) Wij zijn het er geloof ik allen over eens

1) Men vergelijke hierover Paul Góhre: Drie maanden fabrieksarbeider. Vertaald door Mej. Hel. Mereier, Amsterdam H. Gerlings, 1891. De schrijver heeft zich, candidaat in de theologie zijnde, als sjouwerman verhuurd bij een der groote fabrieken te Chemnitz, en drie maanden incognito els arbeider onder de arbeiders geleefd. Hij beweert, op grond van eigen ervaring, dat de echt socialistische idealen op het volk weinig of geen wdruk maken.

2) Ik denk hier bepaaldelijk aan het onderwijs der meergevorderden. Op de andere catechisatiën zal wel niemand het onderwijs in de Bijbelsche Geschiedenis door iets anders willen vervangen.