KRONIEK.

maar wij zeggen dingen, die slechts voor weinigen verborgen zijn of behoeven te blijven, wanneer wij verklaren, dat voor den landbouwer zeer moeielijke tijden zijn aangebroken. Ja, voor velen is de toestand letterlijk onhoudbaar.

Wij zouden het ten zeerste betreuren, indien dit element in onze maatschappij al te zeer op den achtergrond werd gedrongen, en geheel overvleugeld door onze groote steden. De boerenstand is behoudend van aard, maar vormt daardoor een onmisbaar tegenwicht tegen alle revolutionaire woelingen. Toen de sociaal-demokraten in Duitschland in de steden reeds vele aanhangers hadden gewonnen, moesten zij nog beginnen met hun propaganda op het platteland. Zij hebben er een soort curtus over gegeven, van welke middelen zij zich bedienen zouden, om gehoor te verkrijgen bij de boeren. Een der middelen moest wezen het aanhalen van bijbelteksten.

Doch niet alleen als tegenwicht tegen de revolutionaire machten onder ons volk, maar ook als een kern van gezonde menschen ;bewijst de landbouwende stand uitmuntende diensten. Onze steden verteeren en verzwakken ons. Zij maken ons overspannen en gejaagd. Werd daar het aantal invaliden niet aangevuld door gezonde, krachtige personen, die „van buiten" komen — onze centra van hetgeen men beschaving en ontwikkeling noemt, bezweken aan overprikkeling.

Onze boeren zijn waarlijk niet allen heiligen, maar eerbied voor kerk en godsdienst wordt bij hen veel meer aangetroffen dan bij de stedelingen. Laat het in vele gevallen niet veel meer zijn dan een vorm, een van de vaderen overgeleverde gewoonte — het is toch verre te verkiezen boven de gewoonte, om niet ter kerk te gaan, niet te bidden, en zich te emancipeeren van zooveel, dat een uiting is van kerkelijk en godsdienstig leven.

54*