PSYCHOLOGIE DER INDONESIËRS.

113

zelfs van de Papoea's. Deze fantasie wijzigt ook vroeger gedane waarnemingen en stelt ze in nieuwen vorm. Daardoor ontstaan fantasiebeelden, die als zelfwaargenomen feiten worden medegedeeld. Zoo komen 'veel wonderlijke verhalen in de wereld. Zonder opzettelijk te willen misleiden, wordt er toch onwaarheid verteld. Van den Indiër wordt herhaaldelijk zijn onbetrouwbaarheid vermeld. Van den Papoea wordt zelfs wel gezegd, dat hij slechts bij ongeluk de waarheid mededeelt1). Hier moet ook vrees in rekening gebracht worden in verband met de beleefdheid, die den inlander zulk een antwoord doet geven, als hij verwacht, dat de vrager gaarne van hem verwach t."

„Emotioneelen willen bij hun handelingen zich veel minder door een alzijdig overleg en zorgvuldige keuze laten leiden, maar veelal door gevoelsmotieven. Niet het zelfstandig, persoonlijk, zedelijk inzicht bepaalt het gedrag, maar dat wat indruk maakt, beslag legt op het gemoedsleven. Daardoor worden zij onpersoonlijke navolgers: wat de meerderheid doet, wat het dorpshoofd of het hoogste gezag voorschrijft, en als zoodanig gold, — en dit hebben wij als algemeen kenmerk van Indië hooren noemen.

Met de overheersching van gevoelsmotieven hangt samen, dat de emotioneelen niet het minste besef van tijd hebben, nooit op tijd gereed zijn, aan geen tijd denken: datgene, waarmede zij bezig zijn, houdt hen geheel in beslag."

„Het oude en overgeleverde wordt door de emotioneelen niet gemakkelijk verlaten, omdat zij de analyse schuwen, die noodig is om de waarheid ervan te onthullen. Komen zij echter door inlichting of toevallige omstandigheden tot het betreffende inzicht, dan laat hun impulsiviteit hen niet halverwege staan, maar brengt hen tot het tegengestelde uiterst."

Wij stonden onwillekeurig langer stil bij dit interessante onderwerp uit de bloemlezing. Het boek bevat 133 hoofdstukken, grootere en kleinere, meest van historischen aard, enkele betrekking hebbend op de nijverheid, den landbouw en de oudheden. Van mannen als Adriani, Kruyt, Feber, Snouck Hurgronje, Mr. Treub, Dr. E. B. Kielstra, Dr. Pulle, Dr. van Bemmelen, Multatuli, Dr. Krom — wij doen slechts een greep uit de velen — zijn bijdragen in deze verzameling opgenomen. En wij moeten zeggen, over 't geheel is een goede keus gedaan.

Dit boek is een leesboek, geen leerboek. Men leest met genoegen de hoofdstukken, en zij zullen de belangstelling in Indie doen ontwaken; het kan dienen om een leerboek aan te vullen, te verlevendigen. Maar voor de kennis van Indië als geheel is er

i) Doet dit niet denken aan ons spreekwoord, dat alleen kinderen en •dronken menschen de waarheid spreken. °-