— 14 —

leven vol fijne momenten, — die zullen ook begrijpen, dat hij in zijn gezin niet alleen als Vader, maar tevens als groot, gevierd en ook bestreden kunstenaar werd gezien.

Dat die aureool niet verduisterde voor ons in de allernaaste omgeving, lijkt alleen verklaarbaar door den harmonischen grondslag van gansch het levensbegrip van den persoon. Voorwaar een zeldzame gave in dien tijd, toen eene opvatting, waarbij godsdienstige, maatschappelijke en schoonheidsinzichten zoo geheel door eenzelfde levensbegrip werden gedragen, zoo weinig met gangbare begrippen strookte.

Door de eenheid en algemeenheid van dat levensbeginsel werd het den kunstenaar Cuypers alleen mogelijk, heel zijn lange leven door het vaste vertrouwen in de onaanvechtbaarheid zijner kunstenaarsbegrippen even veilig te voelen als zijn godsdienstig geloof en wiskundige wetten.

Met de daarop gegronde overtuiging streed hij, zonder aanzien des persoons, voor zijne artistieke inzichten. Maar daardoor is 't ook verklaarbaar, dat wie die inzichten niet deelde, hem als persoon onsympathiek werd. De Schepper heeft de liefde voor het Ware, Goede en Schoone in den grond der menschelijke natuur gelegd; wie ongevoelig is voor 't schoone, is dus in zijn oogen misdeeld, geen volkomen uitgegroeid persoon, — en wie schoonheidsbegrippen voedt, tegengesteld aan de zijne, dient over geheel de lijn te worden bestreden, zoo goed als wie moreele wetten overtreedt.

Hier zien wij de kern voor veel strijd — voor veel tegenkantingen — die onder andere omstandigheden vermeden zouden zijn.

Wie de kunst en het optreden van Dr. Cuypers vanaf 1865 te Amsterdam onder dat licht beschouwt, zal zich niet verwonderen, dat hij vooral te midden van zijn kunstbroeders zoowel tegenstanders als vrienden moet hebben ontmoet.

Daarbij komt dan nog het groote verschil van gemoedsstemming van het Holland en Limburg dier dagen mee-