- 67 -

werken van Cuypers, waarmede zou ik dan moeten beginnen? Weinig bouwmeesters zijn zoo vruchtbaar geweest als hij. Na de eerste moeilijke jaren, werden de omstandigheden voor Cuypers zeer gunstig, door de zeldzame bedrijvigheid, die sedert het midden der vorige eeuw op het gebied der gewijde bouwkunst ten behoeve van den Roomsch-Katholieken eeredienst viel waar te nemen. Daarin ook ligt Cuypers' grootste kracht, want bij zijn kunnen als bouwmeester voegt zich de bezieling van het maken van het huis Gods.

Het aantal door hem gebouwde kerken zal dan ook niet ver beneden de honderd zijn, en in allen, tot zelfs in het kleinste bedehuis, zal men de zoo bezielde hand van den kunstenaar terugvinden. Evenwel zijn hieronder meer en minder geslaagde. Als een meesterstuk van vinding staat daar echter de betrekkelijk kleine, schilderachtige schoon geslaagde kerk van het Heilig Hart in de Vondelstraat te Amsterdam bovenaan.

Hoezeer Cuypers' werkzaamheid op kerkelijk bouwkundig gebied ook in den vreemde werd gewaardeerd, bleek uit zijne benoeming in 1870 tot Dombaumeister te Mainz.

Onder de gebouwen op wereldlijk gebied staat het groote Rijksmuseum te Amsterdam bovenaan, en hierna het Centraalstation terzelfder plaatse en tal van woningen. Van af 1891 wijdt Cuypers bovendien zijn beste krachten aan het kasteel Haarzuylen, dat van ruïne door hem naar oude gegevens herschapen is in een vorstelijk verblijf, waarvan de wedergade moeilijk is aan te wijzen. Treffend doet het iedereen aan wien het vergund is dat overrijke bouwwerk te aanschouwen, wanneer hij op zijn rondgang door al deze weelde een blik mag slaan in de vertrekken, door den schepper van al deze heerlijkheid bewoond, en die den indruk maken van een kluizenaarscel te midden van al die wereldsche pracht.

Behalve toch in Roermond heeft Cuypers in Haarzuylen een t'huis, waar de nu bijna 80-jarige kunstenaar gaarne verwijlt en in dit meestal onbewoonde kasteel met prachtig