- 89 -

alle ambachten kende, wilden die oude eerwaardige overblijfselen uit het verleden hun geheimen ontsluieren, en deden zij de steenen spreken.

Van alle monumenten door Cuypers gerestaureerd, zal echter geen hem meer ter harte zijn gegaan, dan de Munsterkerk te Roermond, waarbij hij als knaap had gespeeld. Is de veronderstelling te gewaagd, dat mogelijk dat eerwaardigen bouwwerk reeds toen op zijn kinderlijk fantasie heeft gewerkt, dat die grijze steenen de oorzaak zijn geweest van zijn latere beroepskeus !

Het heeft U mogelijk als grootspraak toegeklonken, dat ik zooeven van Cuypers zeide, dat hij alle ambachten kende. Maar dit is niet mogelijk ! zult gij zeggen ; en een aankomend architect zou de schrik om het hart slaan, indien hij meende dat dit van een bouwmeester moest worden geeischt. Toch durf ik het volhouden, al bedoel ik het niet in letterlijken zin, maar zeker voor zoover hij den aard van het materiaal en de bewerking daarvan moet begrijpen en daarnaar zijn vormen maken. Als vurig middeleeuwer kon Cuypers dan ook geen vrede hebben met het ambacht zooals het in die dagen uitgeoefend werd, en waarvan de voortbrengselen in het beste geval degelijk konden worden genoemd, maar zeker overal stijl misten. In zijn gebouwen werd dit anders, en van geen bouwmeester hebben dan ook de werken zulk een grooten invloed gehad op de bevordering van het ambacht.

Het kenmerkende kunstkarakter uit de stijlperiode die wij de middeleeuwsche noemen, en van welker vormenspraak door Cuypers met voorliefde gebruik gemaakt werd, is, dat geen onderdeel daarin door den meester gering geacht wordt, maar alles met dezelfde liefde en toewijding wordt behandeld overeenkomstig de eischen die het materiaal en de bestemming van het voorwerp daaraan stellen.

Aan deze eischen van stijl voldoet alles wat tot de werken van Cuypers behoort.