544 BENIGE GESCHIEDKUNDIGE BEDENKINGEN

dat hij de fnelheid of traagheid van derzelver voortgangen of omwentelingen op velerlei manieren allergelukkigst nabootlte en voor oogen delde.

Doch er zijn twee mannen geweest, die al hunne voorgangers in de derrekunde den voorrang drijdig ge* maakt hebben, mannen, om zoo te fprefcen, tot het uitbreiden der derrekunde geboren, hoezeer in tijdorde van den anderen verwijderd: ik bedoel hipparchus en claudius ptolom^eus, door welker ontelbare waarnemingen en uitvindingen, de derrekunde grooteren wasdom bekomen heeft, dan in alle voorgaande en vele volgende eeuwen te zamen genomen.

Ik ben echter verre verwijderd van zulk eene bijge* 3oovige aanbidding der Ouden, of ondankbare verloochening der hedendaagfche verdienden, dat ik het fche* merlicht der eerden met den helderen middagglans van waarheid zou vergelijken willen, waarmede deze nuttige wetenfchap thans bedraald wordt. Het geleerde Grit' kenland kon toenmaals in die kunden niet veel verde' komen, om verfcheidene redenen, maar allermeest uit hoofde van het gebrek aan die werktuigen, waarmede de hedendaagfche zoo fchitterend prijken, en zonder dewelke het aan de Ouden even onmogelijk was de fterren waar te nemen, als het, wegens onbekendheid met de uitvinding van het buskruid, onmogelijk waS' een kanon af te fchieten in de legerplaats van alexaN* der den grooten. — Doch dit gemis van werktuigelijke hulpmiddelen doet mijne verwondering ten top klimmen voor de fcherpzinnigheid dier oude wijsgeereD» waarmede zij zoo vele zaken, welke de latere en he' dendaagfche Astronomisten door behulp hunner onvel* geliikelijke werktuigen waarnemen, reeds lang te voreö» door vernuftige berekeningen en zeldzame oplettendheid, als ware het, voorzegd hebben gehad. —— Laat mij één bewijs hiervoor bij mogen brengen. Het wordt aan gali.ilei te regt als eene groote verdiende toegerekend, dat hij ontdekt had, hoe de zoogenaamde Ga* laxia, Via Lactea of Melkweg, niets anders was daf eene tallooze menigte van digt opeen gedrongen kleine

fterren. Welnu! dit geheim was reeds eene reeks

van eeuwen geleden, door democritus, als ware het, geprofeteerd, openbaar gemaakt en geleerd, offch00" hij die leer niet aanfchouwelijk kon maken bij gebre» van werktuigen.

Ovef