5.4. iets over den turf.

om met die veengronden hun voordeel te doen door bebouwing.

M-^er binnenwaarts in Duitschland', waar bergen en bosfcheni mtnigvuldiger zijn, is toch ook het gebruik van den turf toegenomen, inzonderheid, federt dat men met al te verkwistende handen het houtgewas heeft beginnen te vellen. Zoo graaft men ouder andere turf op verfcheidene plaatfen in het Wurtembergfche; \BoKemb\ bezit er eene voortreffelijke foort van, en ook in andere deelen van Oostenrijk wordt dezelve gevonden.

Onder de Grootbrittannifche landen is vooral Ierland ruim bedeeld met turf in zijne moerasfige heivelden, en het bezit van veengronden komt vooral ook te pas aan de bewoners van de naakte Orkadifche eilanden. —. Noorwegen, Zweden, Denemarken en Finland zijn alle meer of min van turf voorzien. In het laatstgenoemde land fchijut men de veenen meer door uitbranding dan door afveening dienstbaar te maken tot bebouwing. Noorwegen heeft doorgaans te veel houtgewas, dan dat men er de turf zeer veel behoeft te zoeken, In Zweden is dezelve eerst in latere tijden bekend geraakt, en onder de regering van karel XI heeft men vele moeite gedaan om den turf in gebruik te brengen.

In GalHcie vindt men, volgens de opgave van bredetzky, uitmuntenden turf omftreeks Lemberg en Kaïisc. -— De laagten tusfchen de Zwitferfche -Alpen zijn voor een groot gedeelte vochtig en turfachtig. Een oniii'tputtelijke voorraad van den besten turf ligt onder andere in de genoeg bekende vallei van Einfiedel, doch derzelver bewoners kunnen zich, in ftede van dien turf te gebruiken, wel andere brandffoffen verfchaffen uit de inkomften, die hun de talrijke bedevaarten naar hec hier vereerde Maria-beeld opleveren. Eene te weinig huishoudelijke fparing der bosfchen is een ander meer algemeen beletfel, waarom men in Zwitferland zijne toevlugt minder tot de veenaarde genomen heeft. Reeds net mos alleen, dat op de Alpen menigvuldig wast, is voor deszelfs bewoners zeer weldadig, en hetzelve zou, naar de opgave van zekeren natuurbefchrijver, eenen tamelijk goeden turf opleveren, zoo men er zeven deelen van mengt met éen deel moerasaarde, en ër vervolgens wat worteltjes en takjes van'heide, boschpezien of frambozen onder kneedt. Zou de zoogenoemde gemeene man van eene foortgelijke vermenging ook hier