319 WARE WELVAART DER ARBEIDERS ,

geleid zouden worden, om aan hunne overdenkingen eene ftrekking te geven, tot het meeste nut van de maatfchappij, en tot hun bijzonder voordeel tevens; en om te trachten door lommige vergoedingen te verzachten , ja zelfs fomtijds geheel en al weg te nemen, eenige van die gewigtige ongemakken, welke in eene groote maatichappij de aanneming van het manufactuurftelfel ten gevolge heeft, wanneer men zich hals over hoofd in hetzelve verdiept, en men deszelfs enkel calculativen geest, en in het geheele zoowel individueele als nationale egoïsmus, die het bijna altijd begeleidt, wil omhelzen.

Wij gevoelen eene zeer aangename gewaarwording, doordien wij heden aan onze Lezers een opmerkelijk voorbeeld kunnen kenbaar maken van het gevolg dier verbeterende middelen, welke men, met den meest aanmoedigenden uitflag, kan aanwenden, om het grootfte deel van die, zoowel phyfieke als zedelijke, nadeelenjte verminderen, eener uitgeftrekte manufactuur van die foort, welke fchier al deze lchadelijke gevolgen in den hoogden trap in zich vereenigen; zoo als bij voorbeeld van eene katoenfpinnerij.

Verre het grootfte deel der nieuwsgierigen, welke deze reusachtige inrigtingen bezoeken, komen doorgaans uit dezelve terug, meer door een pijnlijk en be. droevend, dan door een aangenaam gevoel getroffen, van hetgeen, wat zij aldaar hebben gezien; een' geheel en al' tegenovergeftelden indruk kregen wij in de onmetelijke fpinnertj, welke gevestigd is ie New-La•nark, tusfchen Edenburg en Glasgow, en voornamelijk beftuurd door Mr. u. owen. Daar helpt eene 'bevolking van bijkans 2400 perfonen, waarvan 1500 werklieden, de rivier de Clyde, welke bijna geheel gebezigd wordt als voorname drijfveer van beweging , om door middel van honderd duizend klosfen, welke gelijktijdig rond draaijen , in éénen dag te fpinnen , eene lengte van katoenen-draad, die, wanneer men de beide uiterde punten tegen elkaar hield, twee keeren den omtrek van den aardkloot zou omvatten. — Men werkt zelden op eene zoo groote fchaal: en de gevolgtrekkingen , welke men uit \eene natuur- en zedekundige proef in zulke evenredigheden ten uitvoer gebragt, afleidt, moeten als tamelijk veel afdoende befchouwd worden. Deze inrigting was ons bij geruchte bekend; en de

be.