604 MARINEBEGROOTING VOOR HET DIENSTJAAR 1897.

die geheel onafhankelijk zijn van de productie der industrieele inrichtino-. De eindcijfers dier kosten houden geen gelijken tred met het° arbeidsloon voor productief werk op de werven besteed en het is daarom niet wel mogelijk, ten minste bij de tegenwoordige boekhouding, een eenigszins rationeelen grondslag aan te geven voor de verhooging van het kostencijfer der nieuwe schepen op 's Rijks werf gebouwd, ter vergelijking met de aanbestedingsprijzen bij particulieren. Hecht dus de ondergeteekende, evenals sommige leden, aan die vergelijking weinig waarde, hij ziet het verband met in tusschen deze vergelijking en beweerde hooge ramingen van kosten; dat die laatste hooger zouden zijn dan noodig is, is hem niet gebleken.

De toepassing van vloeibare brandstof op onze oorlogsschepen is reeds o-edurende twee jaren in overweging en beproeving. Voorloopig werden op een groot model torpedoboot reeds gewichtige uitkomsten verkregen. Men is thans bezig op eene andere torpedoboot den ketel van eene eenigszins gewijzigde installatie daarvoor te voorzien, en het voornemen bestaat daarna alle torpedobooten A—N op de best bevonden wijze in te richten ; vooral voor torpedobooten wordt het stoken van vloeibare brandstof, gezamenlijk met steenkolen, van veel gewicht geacht, omdat het daardoor mogelijk wordt, zonder bezwaar, de stoomproductie snel te vermeerderen of te verminderen. Intusschen is ook bij het samenstellen van de bestekken waarnaar de stoomketels voor de schepen typeHolland" worden vervaardigd, rekening gehouden met eventueele toepassing van vloeibare brandstof aan boord van die schepen.

Bij onze marine zijn nog geen projectielen met brisante springlading in gebruik. De bij enkele vreemde zeemogendheden in gebruik zijnde projectielen dezer soort leveren, blijkens de ervaring, veel gevaar op voor het eigen geschut en daardoor ook voor de eigen bemanning. De reden daarvan is, dat alleen door het bezigen van slagkwik de zeer krachtige vuurstraal kan worden verkregen, welke noodig is voor de ontsteking der gebruikt wordende brisante sprino-stoffen, waardoor de buis dier projectielen zeer gevoelig is voor°den schok bij het afgaan van het schot, zoodat, als met eene groote aanvankelijke snelheid gevuurd wordt — en dit is bij het scheepsgeschut een vereischte — vele dier projectielen reeds in de ziel van het kanon springen. Ook de brisante springlading zelve is zeer o-evoelig voor den schok; op een der vreemde oorlogsschepen sprong een dergelijk projectiel, zonder bekende oorzaak, in het granaathok. De thans in het buitenland in gang zijnde proeven met granaten, gevuld met rookzwak buskruit, waarvan de uitwerking slechts weinig verschilt met die gevuld met brisante ladingen, doch waarbij het gebruik van gevoelige buizen wordt ontgaan, worden dezerzijds met aandacht gevolgd. Ook bij het gebruik van deze projectielen zal men, veiligheidshalve, genoodzaakt zijn als geschutmetaal nikkeistaai te bezigen, terwijl de granaten, ten einde de grootst mogelijke uitwerking te verkrijgen, van gietstaal moeten worden vervaardigd.