246

DE VEREENIGDE TIJDSCHRIFTEN

beleid gewerkt hadden, vooral dr. J. Casparie, Brandts Buys, de heeren E. A. Mulder, K. Azijnman, A. Mosmans de verdiende hulde ruim ontvingen. Wij moeten wel genoegen nemen met een aanduiding der lezingen of geïmproviseerde voordrachten en met een paar woorden over de beiaardmuziek.

De Bossche klokkenspelvernieuwing was de voornaamste wordingsfactor van het congres geweest, en dus begonnen de verhandelingen met een geschiedverhaal der muziek van den St. Jans-toren sinds 1553, een zorgvuldige studie, geschreven door Jhr. Van Sasse van Isselt en wegens ontstentenis van den auteur door dr. Casparie voorgelezen. Brandts Buys gaf een vervolg van zijn in '22 te Mechelen gehouden besprekingen der toenemende Nederlandsche belangstelling voor beiaarden en staafde goede verwachting door vermelding van negen groote herstellingen in drie jaren, vermindering der verwaarloosde spellen van tien tot zes, waaronder dan ook de zeker niet wegens onverschilligheid nog onvervangen Sneeksche beiaard is meegerekend, aanschaffingen en plannen daartoe, vermeerdering der plaatsen waar klokkenbespelingen op zomeravonden zijn en een menigte klokkenberichten en artikelen in tijdschriften en couranten. Dr. van Doorslaer kwam met een zeer degelijke samenvatting en aanvulling zijner publicaties over de Zuid-Nederlandsche beiaardhistorie van den oudsten tijd tot heden. Prosper Verheijden bood veel interessants uit zijn nog niet verschenen geschrift over de beiaarden van Frankrijk; hij had er vijftiend'eeuwsch primitivisme gevonden en karikatuurachtig modernisme van carilloneermachines, een veld voor pionierswerk. Rice, die binnenkort een boek doet verschijnen over de zoo krachtig door hem bevorderde torenmuziek der nieuwe wereld en die der oude, vertoonde lichtbeelden van ettelijke naar Nederlandsche modellen gebouwde maar ook van oorspronkelijker

Amerikaansche torens, noemde klokkentallen en -gewichten, liet het Mechelsche torenpoortje zien en citeerde verzen.

Den volgenden morgen causeerde Johnston de klokkengieter bij lichtbeelden onderhoudend over het klokkenstemmen, zonder zich door een vraag van dr. Casparie naar het op toon gieten tot technische verklaringen te laten lokken. Daarna werd een te Mechelen in '22 geuit verlangen van natuurkundige leering tweemaal verwezenlijkt: dr. Vas Nunes deed met toestellen en projecties waarnemen dat de wet van de gelijke verhoudingen tusschen tonen en afmetingen van gelijkvormige lichamen die bestaan uit dezelfde stof ook voor klokken geldt en door de Hemony's bewust en bewonderenswaardig is betracht; dr. Van der Eist behandelde het ontleden van den klokkenklank en liet een frappant middel van eigen vinding kennen, dat de klankensamenstellende tonen direct zichtbaar aanwijst door het meetrillen van dunne stalen staafjes, fijne tanden van een soort kam waarop een lange, zeer geleidelijk stijgende tonenreeks is voort te brengen. A. Brom herdacht het leven, de persoonlijkheid en het werk van den overleden voorzitter van den Klokkenraad, ingenieur Van der Hegge Zijnen, wiens nagelaten manuscripten naar zijn meening moeten worden uitgegeven; daarmee zou dan tevens een aantal brieven der Hemony's met commentaar toegankelijk worden, en Verheijden uitte den wensch dat opsporingen die verzameling zullen vergrooten. Mr. Loosjes besprak verbouwing en herstel van klokkenspeltorens en betoogde dat de gevaren van historienamaak wijken maar nog niet weg zijn. Beiaard- en uurwerkspelinrichting was het onderwerp van Crevecoeur, die het tamelijk algemeen verworpen klavier met zeer groote pianotoetsen bij tuimelaartoepassing niet zoo slecht vond en voordeden van verstelbare trommel-„noten" noemde, waarop Denijn verzekerde dat men evengoed onverstelbare kan gebruiken. P. A.