Marineblad

weten zien te komen. Maar hoe dan verder? Een speciaal régime zal voor die schepen moeten worden voorgeschreven, evenals in 1914 e.v. jaren in Ned.-Indië is geschied t.a. van de hulpschepen van den kruiser Emden.

De artt. 19 en 20 N.P. zijn gewijd aan de luchtvaart. Art. 19 geeft ten aanzien van de luchtvaart verbodsbepalingen welke in dezelfde richting wijzen als de artt. 15 en 16 N.P. voor schepen. Art. 20 is een anti-spionnage artikel, waarvan geen pendant t.a. van schepen in de N.P. voorkomt. Deze beide artikelen betreffen alle luchtvaartuigen, eigen zoowel als vreemde, belligerente zoowel als neutrale.

Art. 19 (1) verbiedt aan ieder luchtvaartuig „het gebied te verlaten" in vier gevallen. De redactie van die gevallen is zoodanig, dat men ze niet gemakkelijk in een formule kan samenvatten. De bedoeling is blijkbaar te verhinderen, dat vanuit ons gebied een vlucht ondernomen wordt, waarbij het vliegtuig tot een of ander militair doeleinde wordt gebruikt. Zoodra er reden is om zulks aan te nemen, hetzij op grond van de constructie of inrichting van het toestel, dan wel doordat zich iets of iemand aan boord bevindt, hetwelk of die daartoe geschikt is, is het verlaten van het Nederlandsch gebied verboden. Het verbod betreft niet alleen opstijgen, maar eiken export.

Daarmede is weliswaar niet de geheele uitvoer van militaire vliegtuigen uit ons land verboden, maar zeker wel de aflevering van gebruiksklare of nagenoeg gebruiksklare toestellen. Export in onderdeden kan plaats hebben. Ik weet niet waarom onze Regeering zoo tegen den uitvoer gekant is. Er is thans een geweldige vraag naar militaire vliegtuigen en misschien ware er nu een kans voor de Nederlandsche vliegtuig-industrie om te bewijzen wat ze kan leveren. Is er een ethisch motief? Dan zou het consequent zijn om ook den uitvoer van onderdeden te verbieden. Of zou het zijn om de tegenpartij van den kooper niet in de verleiding te brengen een bezoek aan ons gebied te brengen juist als er een serie vliegtuigen ter aflevering gereed is? Wij liggen nu eenmaal „beklemd" en de neutraliteitspolitiek van Nederland heeft minder vrijheid van beweging dan die van de U.S.A.

Art. 19 (2) heft het vertrek-verbod op voor neutrale militaire luchtvaartuigen, die na het uitbreken van den oorlog met toestemming van onze Regeering binnen ons gebied mochten komen.

Tenslotte verbiedt art. 19 (3) het verrichten van eenigen arbeid aan een luchtvaartuig, waarvan het doel is het gereed te maken voor vertrek in strijd met het doel van het artikel. Let wel. Niet

1552