516

jaren lang als privaat persoon had bezig gehouden met he onderzoek van papier en dat hem daarbij de noodzakelijkheü gebleken was, dat de Staat zich met deze zaak belastte. Ter slotte gelukte het hem dan ook de Regeering voor zijn denk beeld te winnen en verrees den 1 October 1884 aan het Konink hjke mechamsch-technische proefstation te Charlottenburg een* atdeelrng voor papieronderzoek.

In den beginne was die inrichting op zeer bescheiden leesl geschoeid en vond zij deels ten rechte deels ten onrechte vee tegenstand van de zijde der papierfabrikanten. Langzamerhand is Het proefstation beter ingericht, werden de billijke klachten dei industrieelen erkend en zag men van de andere zijde in, dat de Staat het recht heeft, het benoodigde papier aan eene grondige examinatie te onderwerpen.

Men begreep dat oppositie vruchteloos zou zijn en waardeerde weldra het voorrecht eene onpartijdige inrichting te bezitten, wier personeel door wetenschappelijke navorsching er op bedacht was de industrie voor te lichten en zoo verdween geleidelijk alle animositeit tegen het proefstation.

Ook in Nederland zal het niet aan tegenstand ontbreken, wanneer het rdee van de oprichting van een proefstation voor papier ter sprake komt.

In de eerste plaats zal men ongaarne officieel geconstateerd willen hebben, dat onze Hollandsche handpapieren niet first rate zijn. Dan zullen er zijn, die gaarne in troebel water visschen en daarom het water niet geklaard wenschen.

Ook zal men voor de kosten van oprichting en onderhoud terug schrikken. Dit zou evenwel ongegrond zijn.

Een proefstation voor papier zal niet veel behoeven te kosten en worden de daaraan besteede uitgaven wellicht spoedig gedekt door de inkomsten, wanneer men de inzenders volgens eene matige taxe voor het onderzoek betalen laat.

Maar ook al ware zulks niet het geval dan nog is het zeer gewenscht, dat de zaak geëntameerd wordt. Waar de Staat het pubhek dwingt voor talrijke doeleinden gebruik te maken van het door hem geleverde papier, daar moet dat papier m. i. nauwkeurig op zijne deugdelijkheid onderzocht worden.

Waar schatten uitgegeven worden voor behoorlijke grondregisters is het urgent, dat men a priori weet of het daartoe benutte papier duurzaam is.

Van veel belang is tevens zulk een proefstation voor de papiernijverheid in den lande; want heeft men eenmaal eene inrichting waarin op exacte wijze de eigenschappen van bepaalde papiersoorten onderzocht kunnen worden, dan kan ook worden nagegaan welke omstandigheden een gunstigen en welke een ongunstigen invloed op de bereiding uitoefenen en zoodoende onder vermijding van misslagen een beter fabrikaat worden verkregen.

Zoo werd o. a. te Charlottenburg nagegaan, in hoeverre het herhaald lijmen op de qualiteit van het papier influenceert en constateerde men, dat warmte en licht nadeelig op de duurzaamheid werken.

Aan het Rijksproefstation alhier, kunnen mede instrumenten die betrekking hebben op het onderzoek van papier, worden nagegaan en worden, zoo aan die instrumenten gebreken kleven raadgevingen gegeven tot verbetering.

Het apparaat, dat Schopper thans in den handel brengt voor het onderzoek van de breeklengte van papier en vezels, heeft zijne tegenwoordige constructie te danken aan Prof. Ma'rtens, die den ontwerper van uitvoerig advies diende, nadat het apparaat aan hel proefstation in alle richtingen onderzocht was.

In den laatsten tijd wordt op verzoek der militaire intendance tevens een menigte stoffen bestemd voor kleedingstoffen op hunne sterkte, ondoordringbaarheid voor regen enz. nagegaan.

Bovendien kan een Rijksproefstation aan het groote publiek garantie bieden, betreffende het papier, dat het koopt. Nu is het daarbij meer of min aan den verkooper overgeleverd.

Dat duurkoop goedkoop is, blijkt daarbij volstrekt niet steeds op te gaan. Dit constateerde b.v. ook Prof. A. Martens bij zijn onderzoek betreffende de qualiteit van 78 papieren ontnomen aan de regeeringsarchieven in Oost- en West-Pruisen (zie medeheet he" 4887'>' In het daa''°P betrekkinS hebbende verslag »Fur höchst mangelhafte Papiere waren ausserordentlich hohe »Preise von 2.20 bis 2.45 Mark fürlKG. berechnet, die letzteren «Papiei e smd also um 54 bis 72 procent theurer als die Papiere »der btoirkl. l im Durchschnitt gerechnet."

Nu is het tusschen de verkoopers een jacht om tegen de laagste prijzen de best uitziende papieren aan te bieden, of echter de aangeboden waar bocht is, hindert hen niet.

Ook de eerlijke fabrikant moet aan die jacht nolens volens

deelnemen of hij loopt gevaar geen afzet voor zijn product te vmden. J r

Wordt daarentegen papier met watermerken verkocht die onder controle van het proefstation staan en die de qualiteit van het papier aangegeven, dan weet men wat men voor zijn geld bekomt en loopt veel minder gevaar te veel te betalen

Alvorens hieromtrent nader in te gaan, zullen wij in het volgend nummer in het kort het een en ander omtrent het papieronderzoek, zooals zulks aan het rijksproefstation te Charlottenburg plaats vindt, mede deelen.

(Wordt vervolgd.) A. H Berkhout.

Verticale waterbuizen-ketels, systeem Hohlfeld,

In aansluiting aan het artikel van den civiel-ingenieur C A Huijgen te Rotterdam over dit onderwerp, voorkomende in no 12 van dezen jaargang, ontvangen wij van den geachten schrijver de navolgende mededeeling van de uitkomsten van proeven, door de commissie van onderzoek der Internationale tentoonstelling van Electriciteit te Frankfurt a/M., 1891 gedaan met een staanden waterbuizen-ketel (systeem Hohlfeld) tentoongesteld door Herrmann en Schimmelbusch, Ketelfabriek' «Kaiserslautern« en L. Koch, Sieghütte bij Siegen.

Verwarmingsoppervlak 150 M2. Oppervlakte van den rooster 3.06 M2. Stoomdruk van den ketel 8.— Atm.

Brandstof. Steenkolen II uit de mijn Shamrock.

1 8 91. 28. VIII 29. VIII So.™ °*

gemiddelde.

Duur van de beproeving 9 h. 48' 10 h. 9' 19 h 57'

Koten verstookt in het geheel . . K.G. 2310 2366.5 4676.5 idem per M2. roosteropper-

vlak in een uur » 77.03 76.19 76.61

Asch, sintels en slakken, op den rooster

achtergebleven, in percenten van de

verbrande kolen o/0 4 .83 1.36 1 0

gehalte aan koolstof (brandbaar) . » 29.02 47.07 38Ï05 Totaal van het verdampte voedings-

r water K.G. 19250 20451 39701

Totaal idem per M\ verwarmingsoppervlak in 1 uur » 13.10 13.43 13.27

Temperatuur v. h. voedingswater 0 C. 17.5 17.8 17.65

Stoomspanning.... Atm. overdruk 7.02 7.49 7 25 door I K.G. kolen verdampte hoeveelheid

water K.G. 8.333 8.642 8.488

Idem berekend bij eene temperatuur van 0° C. voor het water en 100° C.

voor den stoom 8.382 8.698 8.540

Verbrandingsproducten:

Koolzuur gehalte: achter de vuurbrug % 10.75 9.92 10.34 overeenkomende met een hoeveelheid

onverbrande lucht 0.76 0.90 0.38

aan het einde van den ketel. . . o/J 9 95 p. 40 g'gg overeenkomende met een hoeveelheid

onverbrande lucht . 0.90 1.01 0.90

Temperatuur: aan het einde van den

ketel 317.5 338.5 328.

Idem van de lucht voor de verbranding

(vóór den rooster) ° rj. 22.6 24.8 23.7

Sterkte van den trek (hoogte van den

waterkolom in m.M.) .... m.M. 6.51 7.06 6.79