563

doel om het verband aan te toonen tusschen de meerdere of mindere volledigheid der verstrekte inlichtingen en het minder of meer uiteenloopen der inschrijvingssommen. Hij stelt daarbij op den voorgrond, dat in het eene geval (besteding van een ijzeren viaduct door het Departement van Koloniën) wel, in net andere geval (besteding van den bovenbouw der Diezebrug door de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen) geene voldoende inlichtingen waren verstrekt, om op behoorlijken grondslag het cijfer der inschrijving te kunnen vaststellen.

In de eerste plaats wijs ik op het willekeurige, om de vergelijking eenvoudig te bepalen tot twee ongeveer gelijktijdige bestedingen, terwijl natuurlijk zou moeten worden aangetoond, dat hetzelfde verschijnsel — het sterker uiteenloopen der inschrijvingen bij besteding door de Expftitatie Maatschappij dan bij die door het Departement van Koloniën — zich althans eenigszins geregeld voordoet.

Staat hierdoor het betoog des heeren v. A. v. D. reeds eenigszins op losse schroeven, de conclusie valt geheel in het water, om de eenvoudige reden, dat de medegedeelde feiten niet met de waarheid overeenstemmen. ,

Wanneer namelijk de heer v. A. v. D. als éénige inlichtingen, door de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen verstrekt noemt de verbindende opgaaf der hoeveelheden en eene kari"- gedetailleerde ensemble-teekening (bestekteekening) dan blijkt het hem onbekend te zijn, dat zoowel bij den Ingenieur der Maatschappij te 's Bosch, die de aanwijzing hield, als op het Gentraalbureau dier Maatschappij te Utrecht, een volledig stel teekeningen der te maken werken ter inzage lag.

In deze teekeningen waren op groote schaal zoo volledig

mogelijk alle details der yzerconsuucue, Hiumvei u,.,u.„5o,,, o-iet- en smeedstukken enz. enz. geheel uitgewerkt voorgesteld ; zoo ook alle profielen van het gewalste ijzer, welke overigens in hoofdzaak reeds op de bestekteekening waren te vinden.

Verschillende aannemers hebben dan ook vóór de aanbesteding van de gelegenheid gebruik gemaakt, om inzage van deze teekeningen te nemen, waarbij hun op het Centraalbureau desverlangd werd toegestaan, van belangrijke onderdeelen calques te nemen.

Had de heer v. A. v. D., of zijn zegsman in deze, zich de moeite getroost van de aangeboden gelegenheid tot het verkrijgen van inlichtingen gebruik te maken, dan zou hem zijn gebleken, dat de bestudeering der wijze van uitvoering niet — zooals hij onderstelt — eerst na de besteding moest beginnen, maar reeds te voren in allen deele had plaats gehad.

Dat de Maatschappij tot Expl. van S.S. bij hare bestedingen in het algemeen de uitgewerkte teekeningen niet gedrukt bij de bestekken voegt, is een zeer begrijpelijke maatregel ter besparing van de daaraan verbonden aanzienlijke kosten. Door de gelegenheid te geven om er inzage van te nemen, ter plaatse waar alle overige gewenschte inlichtingen zijn te verkrijgen, wordt het beoogde doel toch even goed bereikt.

De Maatschappij tot Expl. van S.S. volgt overigens in deze de zeer algemeen gevolgde handelwijze, welke ook bij den aanleg der Staatsspoorwegen door het Departement van Waterstaat, Handel en Nijverheid werd toegepast bij de bestedingen voor den bouw van de meeste onzer groote spoorwegbruggen. Voor

- - ... -i. 1 1 —. Ir nr. An .r «11 nA \ ren VwlO t f\(\. cfd-

de Maatschappij, die voor ai naie «cikii«cvuiim,6cu>.o.»...6. bescheiden moet onderwerpen aan de goedkeuring van het hoofd van dat Departement, bestaat uit den aard der zaak geene aanleiding om af te wijken van het te dezen opzichte gegeven voorbeeld.

" Zijn nu, als in casu, uit de ter inzage liggende teekeningen alle verlangde gegevens te vinden, dan schijnt mij het overleggen van een voorloopigen gewichtsstaat, als door het Departement van Koloniën geschiedt, volkomen overbodig, te meer daar zulk een staat toch geene bindende kracht heeft en ten slotte eventueele verrekening alleen kan plaats hebben op den grondslag van bindende gewichtscijfers, in het bestek vermeld.

Mist blijkens het bovenstaande, de conclusie van den heer v A. v D. in het onderhavige geval allen grond — het schynt mij in het algemeen toe, dat door hem tusschen de verstrekte inlichtingen en het bedrag der inschrijvingen een verband wordt gezocht, dat niet bestaat.

Zooals dit door hem wordt voorgesteld, maakt geen fabrikant in werkelijkheid zijne prijsberekening.

Een ervaren fabrikant — en zonder ervaring onthoude men zich maar liever van het maken van kostenberekeningen — weet door eigen ondervinding, wat de kostende prijs is van soortgelijk door hem en anderen uitgevoerd werk. Hij brengt daarbij natuurlijk bijzondere omstandigheden in rekening, als de oogenblikkelijke ijzerprijzen, de loonen, enz. en bepaalt dan, in

verband met zijne behoefte aan werk, met welke winst hij zich kan tevreden stellen. .

Vooral dit laatste is een belangrijke factor; het is toch bekend, dat wel eens zonder vooruitzicht op eenige noemenswaardige winst, werken worden aangenomen, alleen, om de mak aan den qanq te houden. , , , .. , ,

Ook zal het den heer v. A. v. D. niet onbekend zijn, dat hooge inschrijvingen wel eens geschieden, alleen omdat men zijn naam weer eens tvil laten hoor en, zonder dat het voornemen tot ernstige mededinging bestaat. .

Gaat men ten slotte nog na, welken mteenloopenden invloed de gestelde termijnen van oplevering en de wijze van betaling op het bedrag der inschrijvingen kunnen hebben en hoe de voorgeschreven plaats van levering en opstelling en honderd andere omstandigheden voor de eene fabriek gunstig, voor de andere ongunstig kunnen zijn, dan is het duidelijk, dat uit de mschrijvingscijfers omtrent de volledigheid der verstrekte inlichtingen geenerlei besluit valt te trekken. H. .1. E. W .

Gruson's fabriek te Maagdenburg.

Voor een paar weken verspreidde zich het gerucht, dat bovengenoemde fabriek aan de firma Friedr. Krupp te Essen zou overgaan; een gerucht dat door de stijging in de aandeelen te meer de aandacht trok.

In den loop dezer maand stegen zij ruim dO pet., nl. van 140 pet. op 2 Dec. tot 177V2 op 22 Dec. jl.

Thans is dit gerucht volgens onderstaande worden bevestigd:

»Tusschen de firma F. Krxipp te Essen en het Grusonwerk te Maagdenburg-Buckau, is op 22 December 's namiddags ten 4 uur eene overeenkomst gesloten, waarbij gedurende de volgende 25 jaren, het beheer van het Grusonwerk door de firma Krupp voor eigen rekening en risico wordt overgenomen.

F Krupp verbindt zich aan de aandeelhouders in het Grusonwerk, gedurende dien tijd een vast dividend van 9 pet. uit te keerën en krijgt het recht, bovengenoemde fabriek op elk tijdstip voor 24 millioen Mark aan te koopen of wel de aandeelen te verwerven tot den koers van 200 pet. Bij expiratie van het verdrag is hij verplicht, op verlangen van de aandeelhouders, de fabriek met activa en passiva aan te koopen.

In dit geval bedraagt de koopsom 19,200,000 Mark, of wel overname van de aandeelen tegen een koers van lbO pet, Het Grusonwerk doet dan afstand van de verdere exploitatie voor eigen rekening. , „

De overeenkomst heeft ten doel het scheppen van volledige identiteit tusschen de belangen der beide werken.'

Het Grusonwerk, dat op 1 .luli 1886 uit de gieterij en machinefabriek van H. Gruson te Buckau, in eene vennootschap overging, heeft zijn wereldnaam voornamelijk verworven door

de draaibare pantser-

il n OOllUUblliaucucci ^ii ..... - .

torens voor de hoofdverdediging van de Belgische Maaslinie en de Rumeensche hoofdstad Boekarest, en de Hartgussmumtie, in welker vervaardiging het de eerste plaats in de wereldtechniek

'"in^ndere artikelen, zooals zijne staalfacongietstukken, welke hij in kern gezonde gieting afleverde voor perscyhnders, kruiskoppen excentrieken, tand- en kamraderen voor den machinebouw, locomotiefwielen en ventielen, kruis- en puntstukken, scheepsschroeven, kamwalsen, frames voorwals- en hamerwerken, balansen, stangen voor mijnen, deelen voor gloeiovens enz. Zijne weekstaal facongietstukken ter vervanging van de vreemd soortigste smeedstukken, die aan allerlei eischen moesten voldoen en welke het onder volledige garantie afleverde, trad het met de eerste staalwerken, reeds sedert eenigen tijd, meer of minder merkbaar, in overwegende concurrentie.

Het eigenlijke doel van de overname is echter meer nog de wensch tot een gemeenschappelijk samenwerken der beide r-i • „„„;„u+„ „o„ Jon aanmaak van verdedigings-

materieel voor het Duitsche Rijk. Zoo zal namelijk de ^Jf& van snelvuurkanonnen en pantserplaten waarin beide perken elkander concurrentie aandeden op heilzamer (of wel op voordeeliger ? = gedeihlicher wijze) verder kunnen worden gedreven. De groote intellectueele krachten waarover zoowel Krupp als de wereldfirma Gruson te beschikken hebben zullen echter m den dienst van beide fabrieken, op dit uitgebreider gebied vruchtbaarder kunnen werkzaam zijn, dan elk op een afzonderlijk afgesloten terrein. ,, Mo°-e de vereeniging voor de gietstaal vervaardiging gulden

Vr»^WiX,n24 December 1892. J. L. Ternehen.