91
de bespanning, zeven paar ossen met een
afstand der zwaartepunten van 2800 mM.
het gewicht van een os 350 KG.
Voor de berekening van de afmetingen der deelen van de hoofdliggers, werd de geheele brug, dus de rijweg met de beide voetpaden, belast ondersteld door het gedrang van menschen of met 400 KG. per M2.; voor de dwarsdragers werd aangenomen eene belasting met 4 raderen, van twee naast elkander staande wagens, elk ad 1500 KG. in het midden, benevens het overeenkomstige gedeelte van de bovengenoemde gelijkmatige belasting van 400 KG. van de beide voetpaden; bij de langsliggers (van den rijweg) werd de reactie der gewichten van de beide middenraderen, geplaatst als boven aangegeven, op den langsligger in het midden van de brug berekend en aan de berekening van de afmetingen van alle langsliggers ten grondslag gelegd.
De aangenomen belasting door het verkeer mag ten slotte, met het oog op de tegenwoordige toestanden als ruim voldoende worden beschouwd; daar echter eene verbetering van de wegen in de toekomst eene toename van het verkeer en de toepassing van voertuigen met grooter laadvermogen mogelijk doet worden, kan zij daardoor gerechtvaardigd worden geacht.
b. Toe te laten spanning in het materiaal. (1) Aangenomen werd als maximum voor:
de hoofdliggers 8 KG. per mM2.
» dwarsdragers en langsliggers . . 7 » » »
de windkruisen 10 KG. per Mm2.
» klinkbouten (tegen afscheuring) . 5 » » » » drukking in het boutgat ... 10 » » »
gegoten ijzer (buiging) 2.5 » » »
» » (druk) 5 » » »
cement (druk) .0.15 » » »
hout 0.75 » » »
c. Hoedanigheid van het materiaal.
Het fj en J ijzer, zoomede de scharnierbouten zijn uit vloeiijzer — Sikmens-Martin of Thomas Flusseisen —, de oplegging uit gietijzer, alle overige deelen uit smeedijzer vervaardigd.
Terwijl er hier natuurlijk geen sprake kan zijn van eene in bijzonderheden-afdalende beschouwing over de voor- en nadeelen van het gebruik van vloeiijzer bij den bruggenbouw, moge het bovenstaande toch in het kort eenigszins worden toegelicht. Het vloeiijzer werd slechts daar gebezigd, waar het bepaalde voordeelen boven smeedijzer oplevert, dus bij de gesmeede stukken en bij het JT en J ijzer. Niet slechts worden de naden, die zich hier bij smeedijzer kunnen voordoen vermeden, doch ook wordt de moeilijkheid ontgaan, die zich vooral bij stukken met grootere dikten kan voordoen, om n.1. ijzer met vezelachtige structuur te verkrijgen, in plaats van ijzer dat gevaar oplevert voor korrelachtige of koude breuk. Bij het overige materiaal daarentegen levert smeedijzer grooter waarborg voor goede qualiteit op dan vloeiijzer.
De belangrijkste proeven, die in het bestek werden voorgeschreven, zijn in onderstaande tabel verzameld.
Minste Minste
\ astheid tegen uitrekking uitrekking tot de breuk samentrekking op de breuk Elasticiteitsgrens
m KG. per mïl m percenten in percenten in KG. per mM2.
<5™0,rw I 36 bij spanning in de walsrichting ( ™ Platen lengterichting < 16 platen lengterichting
Smeed»zer 30.6 (85pOt.) » » >> andere richtinl * » .. dwars » 7 » dwars >, lo
' « ! 15 hoekijzers I 20 hoeknzers
Vloeiijzer . . 38—42 20 . 35 . . 23
Uzer voor j 38 tegen trekkende kracht . 9()
klinkbouten 33 » afscheurende » 39 —
De verlangde vastheid van het smeedijzer komt overeen metde maximum en de minimum uitrekking overtreffen zelfs nog een weinig de cijfers, die daarvoor worden opgegeven in de «Normalbedingungen für die Lieferung von Eisenkonstruktionen für Brücken- und Hochbau, aufgestellt vom Verbande deutscher Architekten- und Ingenieur-Vereine, unter Mitwirkung des Vereins deutscher Ingenieure und des Vereins deutscher Eisenhuttenleute" (1886), vertaald in de nos. 1 en 2 van «De Ingenieur», jaarg. 1887.
Bij het nemen der proeven bleek mij de wenschelijkheid om, geheel in overeenstemming met de genoemde Normalbedingungen bij de bepaling van de vastheid van het ijzer ook rekening te houden met de dikte van het ijzer, nl. om de eerste bij vermeerdering van de laatste te doen afnemen van 36 tot 34 KG.
Van het vloeiijzer is in de Normalbedingungen nog geen sprake ; in de «Vorschriften für Lieferungen von Eisen und Stahl aufgestellt vom Verein deutscher Eisenhüttenleute» (1889) die, wat de beproeving van het smeedijzer betreft, met de Normalbedingungen overeenkomen, wordt voor vloeiijzer echter bepaald:
«Die Zugfestigkeit soll mindestens 37 KG. und höchstens 44 KG. auf das Quadratmillimeter, und zwar in der Langsund Querrichtung, die Dehnung mindestens 20 pCt. für Langsund Querrichtung betragen».
Voor de Transvaalbruggen komt dus de verlangde uitrekking hiermede overeen, doch is daarentegen de eisch wat de vastheid betreft meer beperkt; terwijl andere buitenlandsche constructeurs nog verder gaan dan de aangehaalde Duitsche «Vorschriften» (2) en (3). De oplossing van de vraag, of in het algemeen een harder of een weeker materiaal de voorkeur verdient, is voor ieder en ook zelfs voor den technicus, die niet speciaal met de kennis der
(1) Voor de nieuwe bekende uit vloeiijzer te vervaardigen spoorwegbrug over den Donau bij Cernavoda in Rumenie is blijkens het «Centralblatt der Bauverwaltung», jaarg. 1890, n°. 18, bepaald:
«Die Beansprüchung soll 10 KG. pro qu. m. m. betragen und bis auf 12 KG. gesteigert werden kónnen, wenn bei Berechnung der Querschnitte die durch den Winddruck hervorgebrachten Beansprüchungen berücksichtigt werden». Verder werd bij de bepaling dezer cijfers gebruik gemaakt van de in Heusinger v. Waldegg's Kalender für Eisenbahn Techniker, als voorbeeld aangehaalde brug over de Weichsel bij Graudenz.
(2) In het hierop betrekking hebbende gedeelte van het verslag van het internationale spoorwegcongres in 1889 te Parijs gehouden, leest men o. a.:
Zu Brückenbauzwecken geeignetes Flusseisen soll eine Bruchfestigkeit von 4500 für l.q. cM.; mehr als 22 pCt. Reckung und eine Elasticitatsgrenze von etwa 2400 KG. für l.q. cM. besitzen und nicht hartbar sein.
Organ für die Fortschritte des Eisenbahnwesens 1890, IVde Heft.
(3) In de Amerikaansche «General Specifications for Iron and Steel
vervaardiging van ijzer en staal is vertrouwd, uiterst moeilijk. In het algemeen heb ik mij bij het nemen der. beslissing in laatstgenoemden zin eenigszins laten leiden door de overweging, dat de herhaalde overlading en het moeilijke transport in de Transvaal ten gunste daarvan konden worden aangevoerd. De doorslag werd echter gegeven, door de meening van de Directie der Gesellschaft Harkort, die mij op mijne verwijzing naar de argumenten der verdedigers van een harder vloeiijzer, zooals o. a. de heer Mehrtens in verschillende nummers van de Deutsche Bauzeitung van dit jaar, onder meer antwoordde:
«Alle Stahlpraktiker werden uns beipflichten, dasz bisher das «nicht harte Material allein mit einiger Sicherheit hergestellt «werden kann und dasz dieses Material allein am seltensten, «die bosartigen Eigenschaften des Stahles zeigt. Wir mochten «Ihnen desshalb empfehlen die Sache beim Alten zu lassen. «Bisher sind ja die zu überbrückenden Spannweiten noch nicht «so grosz, dasz man zur Wahl von harten Flusseisen übergehen «müszte».
Eindelijk wensch ik aan het bovenstaande nog toe te voegen dat, hoewel het gebezigde ijzer gedeeltelijk niet op het Waslwerk an Ges. Harkort werd vervaardigd, toch de gebruikelijke besteksbepalingen, wat de fabricatie betreft, werden weggelaten. Niet slechts is het toezicht in dit opzicht moeilijk op geheel afdoende wijze te regelen en is dikwijls bij verschil van meening de besteller toch gedwongen om aan de eischen van den fabrikant toetegeven, doch zoowel de aangehaalde «Normalbedingungen» als de «Vorschriften» bepalen zich tot het voorschrijven der proeven. Evenzeer schenen de gebruikelijke nauwkeurige bepalingen omtrent alle afmetingen van klink- en schroefbouten van weinig of geene practische waarde en werden deze dus ook niet in het bestek opgenomen.
IV. Gewichten en betrekkelijke kosten der scharnierbruggen in vergelijking met geklonken bruggen.
De berekende gewichten der scharnierbruggen, met 4 verschillende wijdten, zijn in omstaande tabel verzameld.
railroadbridges and Viaducts by Th. Cooper» (1890) worden onderscheiden :
Vastheid tegen uitrekking. J^kkn^ E]asticiteitscoefficient.
Medium Steel, met 62,000—68,000 pond per E. duim 20 percent. 33,000 pond per E. duim (44—48 KG. per mM'.) (23 KG. per mM'.)
en Soft Steel, » 54,000—62,000 pond per E. duim 25 » 30,000 pond per E. duim (38—44 KG. per mM1.) (21 KG.permM'.)