DE

13e Jaargang.

INGENIEUR.

Orgaan

651

1898.-12 53.

VEREENIGING VAN BURGERLIJKE INGENIEURS.

MM tnriil m ie Mik 01 ii DBcmioiuiB m Owto Wsito m WvMi

Priis Der Jaargang:

Franco per post.

Voor Nederland: ^ 8-

Voor het Buitenland met vooruitbetaling . . - 10.50 Voor leden der Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs

worden bovenstaande prijzen met ƒ 1.— verminderd. Men abonneert zich voor een jaargang. Over het bedrag der abonnementen in Nederland

wordt halfjaarlijks door de Administratie beschikt. Afzonderlijke nummers 20 cents. — Bewijsnummers

10 oents.

Vemlijit eiken Zaterdag.

Abonnementen, stukken en mededeelingen, boeken brochures, enz. te richten aan de Redactie: Scheveningsche Veer no. 7. te 's-Gravenhage.

Advertenttèn uiterlijk Vrijdags 12 ure des voormiddags intezenden aan de Directie en Administratie van dit Blad, Pavelj oensgracht No. 19, te 's-Grayer,liae<_

Hoofdvertegenwoordiger voor Nederland: C. W. BLTLKt, Advert.-Bureau, Botterdam.

Afzonderlijke Nummers worden, voor zoover de voor raad strekt, alléén aan Abonnés geleverd

's-Gravenhage, 31 December.

Prijs der Aflyertenliën:

Per regel f 0.86

Groote letters naar plaatsruimte.

Abonnementen volgens afzonderlijke overeenkomst.

By eene eerste plaatsing van annonces voor Aanbestedingen is de prgs per regel ƒ0.15; bij eene tweede en meerdere plaatsing van dezelfde annonce ƒ 0.10.

Bij abonnement op Advertentién wordt het blad gratis toegezonden.

Verantwoordelijk Redacteur: J. van Heurn, Civ.-Ing., 's-Gravenhage.

INHOUD.

De Ruhmkorff induktieklos door a. Vosmaeb, Geïll. - Gas- of electriciteit uit «en oogpunt van verlichting door J. van der Bkeggen. - Het Nicaragua-kanaal. Uit het Koloniaal Verslag van 1898. Vervolg van bl. 640. - Staten-Generaal. Weerkundige waarnemingen. — Bivierberichten. — Binnen- en Buitenlandsche berichten. — Benoemingen, Verpl. enz. — Open betrekkingen. — Gezochte betrekkingen.

De Ruhmkorff induktieklos. C1)

waarde van de vinding van den instrumentmaker Ruhmkorff, om de naar hem genoemde induktieklossen tot groote volkomenheid te brengen,

<a^ S> werd door keizer JNAPoleon zoo groot geacm., w

deze hem daarvoor de som van 50000 francs toekende.

De groote belangstelling voor de induktieklos van voorheen heeft langen tijd plaats moeten maken voor een beschouwing als speeltuig, alleen benut voor demonstratie van Geisslersche buizen, totdat weer plotseling na de mededeelingen van Röntgen de vraag naar goede induktieklossen dusdanig is toegenomen, dat er thans een aantal fabrikanten van fysische instrumenten zich op de fabrikage is gaan toeleggen en seriën in den handel brengen van klossen van verschillende vonklengten. ,

De literatuur op het gebied van induktieklossen is met ^eer uitgebreid, pas in den laatsten tijd zijn wetenschappelijke onderzoekers het de moeite waard gaan vinden om dat speeltuigje wat nader te bestudeeren.

Het werken met hoogspannings stroom levert een zeer dankbaar veld voor experiment op, elektrische ontladingsverschijnselen verheugen zich in de belangstelling van alle fysici, wij zouden honderden namen kunnen noemen van fysici, die zich bezighouden met het bedenken van nieuwe proeven of nieuwe arrangementen, jammer is het dat allen zich werpen op de ontladingsverschijnselen in het vacuüm «n dat er steeds meer tegenstrijdige mededeelingen bijkomen, zoodat het krijgen van een overzicht over den stand van zaken vrijwel ondoenlijk is.

Wie zich voor het onderwerp interesseert, leze Lehman s „Elektrischen Lichterscbeinungen" en J. J. Thomson's „Discharge of Electricity through gases", en overtuige zich van de ongeloofelijke verwarring en onbepaaldheid van de medegedeelde experimenten en beschouwingen. Maar ter zake.

Een induktieklos is dus tegenwoordig geen speeltuig meer, doch een instrument dat thans in geen fysisch laboratorium ontbreekt; het zij mij daarom vergund dit zoo belangrijke toestel meer in bijzonderheden te behandelen, zoowel uit een theoretisch als ook uit een praktisch oogpunt beschouwd.

Indien wij in het oog houden dat au fond een magneet en

(1) Voordracht van den heer A. Vosmaer, gehouden in de "Verg. der Ned. Ver. voor Elektrotechniek.

een stroom doorloopen solenoide volkomen hetzelfde zijn, dan volgt daaruit dat de induktieve werking van stroomen op stroomen dezelfde is als van magneten op stroomen.

Indien dus draad windingen gemeden worden door magneetkrachtlijnen — onverschillig waar deze vandaan komen, dan zal er in die draadwindingen een E.M.K. geinduceerd worden, en wel te grooter naarmate zij dit sneller doen.

Als wij hieraan vasthouden, dan volgt daaruit dat de Ruhmkorff induktieklos — ten doel hebbende stroom van zeer hooge spanning te leveren — in de eerste plaats moet bevatten een zeer groot aantal sekundaire windingen, in de tweede plaats iets dat magneetkrachtlijnen geeft en in de derde plaats een inrichting om deze krachtlijnen telkens te laten komen en gaan.

Het eerste, een zeer groot aantal sekundaire windingen, is niet moeilijk te bereiken uit een theoretisch oogpunt, maar praktisch is het niet zóó eenvoudig als het schijnt, vooral niet als dat aantal eenige honderdduizenden gaat bedragen, zooals bij de moderne groote klossen het geval is.

Wij zullen hierop aanstonds terugkomen.

Het tweede punt betreft het verkrijgen van de magneetkrachtlijnen.

Het behoeft geen betoog dat het wenschelijk is om door middel van een ijzerkern het magnetische veld zoo sterk mogelijk te maken. Nu is het theoretisch volkomen hetzelfde of deze ijzerkern gemagnetiseerd wordt met b.v. 500 windingen en 3 ampères of 1500 windingen en 1 ampère of 50 windingen met 30 ampères, de magnetisatie hangt af van het produkt ampère en windingen, doch uit een praktisch oogpunt is het lang niet hetzelfde, aangezien de methode van stroom sluiten en verbreken het gebruik van zware stroomen verbiedt.

Vandaar dus dat in den regel het aantal windingen primair ongeveer 500 bedraagt teneinde de stroomsterkte primair laag te kunnen houden.

Wel zou door het verminderen van magnetischen weerstand, door het nemen van een gesloten ijzerkern in plaats van de open, het rendement van een Ruhmkorff zeer vergroot kunnen worden, ware het niet dat bij zoo snelle stroomverbreking als gebruikelijk bij induktieklossen het gebruik van een gesloten ijzerkern onmogelijk is en men dus een open kern moet nemen.

Dat de primaire draadwindingen die het magnetische veld moeten leveren en de secundaire draadwindingen die, liefst allemaal, door die krachtlijnen moeten gesneden worden coaxiaal liggen spreekt vanzelf met het oog op de anders zeer groote magnetische strooming.

Daar zooals bekend E.M.K. alleen geïnduceerd wordt door een verandering van krachtlijnen hetzij in aantal of in richting, doch een kontinue verandering slechts te verkrijgen is door een herhaald ontstaan, moet de primaire stroom die het magnetische veld geeft zijn : öf een wisselstroom door S. P. Thomson zoojuist betiteld met den naam golfstroom, of een geïnterrupteerde stroom.

Daar de induktieklos o. a. dat voor heeft boven transformatoren dat waar voor deze laatste, golfstroom noodig is en

De Vereeniging van BurgerliiKe Ingenieurs stelt zien in geenen deele verantwoordelijk voor de denkbeelden in ie onflerscneidene bi]dragen ontwimii ol toegelicht

der