1919. Nos. 64-05 NIEUWSBLAD VOOR DEN BOEKHANDEL

8So

toevalligen loop der omstandigheden dat hij in het familie-bedrijf der Enschedé's werkzaam is geweest en daaraan en daardoor heeft kunnen geven en ontplooien zijn eigenaardige geestesgaven. Gevestigd als advocaat en procureur in zijn geboortestad was het door het uitsterven van één der familietakken en mannelijke lijn, dat hij, aangezocht een plaats in de drukkerij in te nemen, in 1887 optrad als derde firmant die toen wederom twee broeders aan haar hoofd zag, een constellatie die sinds 1799 tot het verledene behoorde.

«Het huis Enschedé wekt meer dan belangstelling, het wekt eerbied. In heel Nederland bestaat, voor zooveel wij weten, buiten deze firma geen enkele nijverheidsof handelszaak, waar gedurende ruim twee eeuwen een reeks van achttien personen van denzelfden naam, en geen enkele andere daartusschen, elkander opgevolgd zijn en aan het hoofd gestaan hebben van dezelfde firma. Waar zulk een bijzonderheid waar te nemen valt, daar behoeft het geen betoog, dat die erflating voor de eigenaren een meer dierbare waarde heeft, zij is geen zaak van stoffelijk bezit alleen, zij is een zaak van fierheid. Zij brengt familietrots mee, maar even zooveel familie-geweten. Hoe zou er een lid van de firma Enschedé te denken zijn, die zich behagelijk en loom in het breede gebouw zijner vaderen ging neervlijen, zonder de hand te reppen tot al hooger en hooger voltooiing, gelijk allen dat gedaan hadden vóór hem». Zoo schreef Kruseman, behoudens enkele wijzigingen, die ik me veroorloofde om den passus up to date te houden. Het waren woorden Charles Enschedé als uit het harte gegrepen: Maar ook schreef hij: «De firma Enschedé heeft nog maar alleen de historie van haar wording. Bij ieder opkomend geslacht krijgt zij een nieuwe jeugd: met elke kwart eeuw legt zij zich breeder en steviger grondslagen». Was de overledene van die industrieele familie-traditie niet een levend getuige? Hij bracht in het voorvaderlijk bedrijf nieuw frisch bloed: hij deed dat door zijn gaven, hij deed dat door zijn manieren. Hij had een eigen bonhommerie, eenvoudigheid en ongekunsteldheid, maar toch een sterk uitgesproken individualiteit, waardoor hij slag had om te gaan met menschen en zaken te behandelen op een goedsmoedsche toon. Of

hij te woord stond een laag geplaatste of een hooggeplaatste, het was hem om het even. Ook zijn huis had evenals het zalig Roemershuis van drie eeuwen te voren een drempel, die gesleten werd door vorsten en poeeten. Dat gulhartige en gastvrije in zijn privaatleven, dat zich allerminst verloochende in zijn maatschappelijken werkkring, het kwam hem zelf ten goede, het strekte zijn firma tot eer en voordeel, het verhief de Nederlandsche industrie, het stuwde de drukkerij Enschedé naar de internationale plaats, die zij sinds een kwart eeuw inneemt.

Gemakkelijk te naderen, kreeg men in zijn tegenwoordigheid geenszins den indruk te spreken met iemand van internationale vermaardheid. Een doodeenvoudig, goedhartig mensch, gul in zijn doen en laten, zoo scheen hij, en met reden. Maar hij was meer. Hij was een man van beteekenis. Hij was een Haarlemmer, een Nederlander, een industrieel, maar bovenal hij was een wetenschappelijk typograaf, wien en door traditie en door ervaring en door eeuwenlange herediteit de boekdrukkunst in den hoogen zin van het woord als in merg en nier zat, en die, zich bewust te zijn de medebeheerder van een historische typografische verzameling van overgroote beteekenis voor de moderne practijk, die heeft weten dienstbaar te maken aan den technischen en aesthetischen vooruitgang van de Nederlandsche boekdrukkerij-kunst in oud-vaderlijken trant. J. W. Enschedé

Faillissement

De N. V. Buitenzorgsche Boeken kantoorhandel, te Buitenzorg, is verklaard in staat van faillissement.

Curatrice is de Weeskamer, te Batavia.

De termijn vóór welks afloop de schuldvorderingen moeten zijn ingediend is 26 October a.s.

Uitgaven in voorbereiding

Bij den uitgever A. H. Adriani, te Leiden, is ter perse een met talrijke toevoegsels verrijkte tweede druk der voltallige uitgave van de Boeken der spreuken, door prof. Bolland.

«Wilde» werkstakingen van typografen te Amsterdam

Donderdag 14 Augustus is eene reeks van «wilde» werkstakingen onder de typografen