NIEUWSBLAD VOOR DEN BOEKHANDEL

49$

Boekverkoopi ng.

R. W. P. de Vries, Amsterdam.

3—6 November: Bibliotheek Chr. J. van Eeghen. Handschriften. Getij deboeken op perkament. Drukken uit de XVe en de XVIe eeuw. Reizen en plaatsbeschrijving. Algem. geschiedenis. Geschiedenis en plaatsbeschrijving van Nederland. Letterkunde. Schoone kunsten. Plaatwerken. Boekbanden, enz. Catalogus. 8°. (199 blz., m. 3 facs.; 1609 nrs.). S. Gouda Quint, Arnhem.

31 October, 1 — 8 November. Bibliotheken mr. baron Sloet tot Oldhuis, Jhr. mr. J. H. F. K. van S win deren, mr. A. F. Vos de Wael, J. N. Valkhoff. Letterkunde. Rechtsgeleerdheid. Godgeleerdheid. Geschiedenis. Natuurkundige wetenschappen. Schoone kunsten, enz. Catalogus. 8°. (142 blz.; 3480 nrs.).

BERICHTEN EN MEDEDEELINGEN, INGEZONDEN STUKKEN.

Een jubilee. — De 15e October a.s. zal voor den heer R. A. Swanborn een gedenkwaardige dag zijn. Dan toch is het 25 jaar geleden, dat hij bij de firma H. A. Kramers & Zoon te Rotterdam in dienst trad. Sinds is hij daar onafgebroken werkzaam geweest.

Volgens eene mededeeling in de dagbladen heeft de firma Martinus Nijhoff een filiaal gevestigd te New York.

Waarschuwing. — Een persoon zich uitgevende voor iemand die juist zijn studies voleindigd heeft en thans op eene aanstelling wacht bij de zending in België, tracht op den naam A. R. R. Vermeulen, adres Koningshof te 's-Gravenhage, teologische boeken te koopen. O.a. kocht hij Patrick, Polus en Wells, Trommius' Concordantie, en Calvijn's Institutie, quasi op afbetaling. In het Amsterd. Predikbeurtenblad wordt echter voor hem gewaarschuwd als zijnde hij een oplichter die »na gedwongen rust», zijn flesschetrekkers-praktijken hervat. Hij spreekt een breed dialect.

Swets & Zeitlingkr.

Concurreerende uitgaven.

De Opr. Haarl. Ct. heeft melding gemaakt van het geval, dat nader kan worden aangeduid met te noemen de titels van twee boeken: »De gezondheid in huis» en »Het gulden vrouwenboek».

Ettelijke exemplaren der Oprechte, waarin de redactie haar artikel over dit geval opent met de verzuchting: »Er gebeuren toch vreemde dingen in de boek- en uitgeverswereld!» zijn van hier en elders aan het Nieuwsblad met niet onduidelijke bedoeling toegezonden. We trekken daaruit het gevolg, dat ook in den boekhandel het gebeurde vreemd wordt gevonden. Echter is het Nieuwsblad niet de plaats voor eene beslissing, of ook maar eene overweging, omtrent het recht in dezen. De belanghebbenden zullen zich hiertoe wel tot het Bestuur onzer Vereeniging wenden. Doch, mededeelen, op welke wijze de feiten in verband met de concurreerende uitgaven, zijn voorgedragen, kan hier geschieden, nu de Oprechte, na het, mogelijk door de eene partij geïnspireerde artikel, plaats gegeven heeft aan de repliek der andere partij.

Voor ons —zoo lezen we in de O. H. Ct. van 3 Oct. — ligt de eerste aflev. van »De Gezondheid in huis», natuur-geneeskundige raadgever voor het gezin in gezonde en zieke dagen. Op het titelblad staat verder vermeld, dat dit werk snaar de beste bronnen» werd bewerkt onder «toezicht» en «medewerking» van dr. Lingbeek.

Uit de (door dezen geneesheer) geschreven voorrede, waarin hij het werk hoogelijk prijst en op de deugdelijkheid den nadruk legt, hebben wij,

evenals op het titelblad — tevergeefs getracht den naam te weten te komen van den persoon, die dit werk eigenlijk geschreven heeft; wel wordt er door dr. L. in de voorrede herhaaldelijk gesproken van een schrijfster, maar die wordt niet genoemd.

De uitgever W. Hilarius Wzn., wien de Opr. H. Crt. gevraagd heeft, te melden »hoe de vork in de steel zit», heeft daarop o. m. geantwoord".

»De naam der schrijfster kan niet worden meegedeeld; zij is echter iemand die ten volle berekend is voor haar taak, wat bewezen wordt door den naam van dr. L. Om in alle opzichten vertrouwen bij het publiek te krijgen werd haar arbeid als 't ware gesanctioneerd door een wetenschappelijk man.»

De Opr. vindt dit antwoord geheimzinnig; maar aan alle geheimzinnigheden komt ten slotte een einde. In dit geval gelooft.ze tot opheldering iets te kunnen bijbrengen.

Bij de uitgevers Vincent Loosjes (Haarlem) en E. J. Brill (Leiden) is verschenen de eerste aflev. van »Het gulden vrouwenboek». Dit boek is door den heer A. Gorter, arts, voor Nederland bewerkt naar »Das goldene Frauenbuch», van de bekende dr. med. Anna Fische r-D ückelmann.

In de eerste aflev. van dit werk en van «De gezondheid in huis» valt, wat de clichés aangaat, een treffende gelijkenis optemerken, men zou zeggen 't zijn precies dezelfde.

Maar ... welke verklaring moet er gegeven aan het feit, dat ook de tekst van dr. L.'s boek soms zoo sterk op dien van Fischer-Dükelmann gelijkt? Zou dan toch bij slot van rekening, vraagt de Opr., »De gezondheid in huis» een dito bewerking zijn van »Das goldene Frauenbuch» als de heer Gorter geeft, met 't verschil dat bij de eerste, onder dr. L.'s «toezicht» en «medewerking», de naam der schrijfster op den titel en in de voorrede is weggemoffeld.

Gelijkluidende aanhalingen uit beide boeken bevestigen dit vermoeden.

Het is vreemd, dat dergelijke »rare dingen» in de boek- en uitgeverswereld kunnen voorkomen ; vreemder nog dat onze ongelukkige auteurswet geen termen aanbiedt om een quaestie als hier bedoeld op te lossen of liever dat die wet geen waarborgen geeft voor het vermijden van dusdanige onrechtmatige concurrentie.

Er zijn in ons land verschillende genootschappen, die, elk op zijn terein, d. i. op hygiënischen, zedeijken, politieken grondslag, de gezondheid in huis trachten te bevorderen. De Berner-conventie-Bond b. v. beschouwt de onthouding van eenig wettelijk voorschrift aan het letterkundig verkeer hier met de auteurs en uitgevers in het buitenland voor ongezond. Het geval, door de Oprechte meegedeeld, heeft dan ook den secretaris van dezen Bond, mr. J. G. Robbers J r. aanleiding gegeven, op de heilzame werking der »Union internationale» nog eens te wijzen, en wel in verband met de sluitrede van het artikel, boven genoemd.

Zoolang het auteursrecht — schrijft hij — het e e n i g e privaatrecht is dat wij slechts binnen de grenzen van ons land erkennen, zoolang kan bezwaarlijk onze nationale wet uitgevers als «recht verkrijgenden» van buitenlandsche auteurs in bescherming nemen, al hebben die uitgevers zich door betaling het vertalingsrecht van een of ander boek trachten te verzekeren...

Slechts erkenning van internationaal aute ursrecht, door toetreding van ons land tot de Berner-conventie, kan dergelijke (door de Opr.) waarschijnlijk terecht als onrechtmatig gequalifïceerde concurentie onmogelijk maken.

In het zelfde nr. (11 Oct.) van de O. H. Ct. repliceert de heer Hilarius.

Hij tart de uitgevers van »Het gulden vrouwenboek» te bewijzen, dat de inhoud van het bij hem

verschijnende werk eene vertaling of bewerking is van «Das goldene Frauenbuch». Ieder onbevooroordeelde zal, bij vluchtig of meer naukeurig doorzien van de eerste en nog te volgen afleveringen, (de ondeugdelijkheid van dit bewijs) opmerken.

Het aanhalen van enkele ongeveer gelijkluidende gedeelten, bewijst niets.

In oorspronkelijke werken over plantkunde, dierkunde, aardrijkskunde en derg. zal men hetzelfde verschijnsel vinden, ook met betrekking tot de afbeeldingen. Het werk van dr. AnnaF.-D. vertoont tal van afbeeldingen, welke men in verschillende werken van gelijke soort terugvindt en daaruit óf overgenomen óf gerepoduceerd zijn.

Wegens opvattingen van geheel persoonlijken aard, heeft de heer H. het niet noodig geacht, den naam der schrijfster op het titelblad zijner uitgave te plaatsen. Het doel en de strekking van het werk is door dr. L. in zijne inleiding duidelijk uiteengezet. Dr. L. ook weet, dat de uitgever te goeder trouw is en daarnaar gehandeld heeft.

In de volgende week zal Th. Grieben's Verlag (L. Fernau), te Leipzig, in den handel brengen het derde deel van dr. H. B r e i t e n s t e i n 's boek »2i Jahre in Indien», waarvan de beide reeds verschenen deelen Borneo en Java behandelen. In het derde en laatste deel beschrijft dr. Br. zijn wederwaren als officier van gezondheid bij het Ned.Indisch leger op Sumatra.

De firma Georg Wigand, te Leipzig, zal in 't einde van deze maand uitgeven: «Durch die Maudschurei und Siberien». Reisen u. Studiën v. Rudolf Zabel. Het werk is geïllustreerd met 150 afbeeldingen, meest naar foto's van den auteur.

Een «History of South-Africa» door H. A. Bryden, schrijver van den roman «An exiled Scot», zal de firma Sands & Co. (Londen) uitgeven.

Lucas Mallet heeft een nieuwen roman voltooid (titel nog onbekend). Deze zal in het volgend jaar verschijnen, te New-York bij Dodd, Mead & Co., te Londen bij Hutchinson & Co.

In de October-aflev. van the Auihor beantwoordt baron Tauchnitz (Leipzig) het daar in de Juniafl. geplaatste artikel over de zuivere winsten, welke met de Tauchnitz-editie gemaakt worden, bij oplagen van 3000, 5000 en 10000 exemplaren. (Zie Nbl. n° 47). De berekening van den secretaris der Society of Authors blijkt geheel foutief te zijn. De uitgever stelt tegenover 's heeren Thring's cijfers deze: De kosten van aanmaak zijn 1400Mark. Elk exemplaar brengt netto, niet 95 Pf. maar slechts 70 Pf. op; 3000 exx.: 2x00 Mark; blijft over 700 M. Hiervan moet af 3d. honorarium per ex. aan den auteur = £ 37.10. Verlies dus voor den uitgever £ 2.10. Bij 5000 exx. is de zuivere winst £ 1.14. En bij 10000 exx. (oplaag van maar 6 boeken der serie van 800) een schadepost van £ 40.

Tauchnitz behoort aldus tot de uitgevers, die willens met verlies werken !

Het laatst uitgegeven bulletin der duitsche »Orientgesellschaft» bevat mededeelingen over de opgravingen, welke eene door haar uitgezonden expeditie in 't begin van dit jaar, dicht bij Kaïro verricht heeft.

In een konings-graf van ruim 2000 jaren v. Chr., dat in later tijd ook door Grieken als begraafplaats gebruikt is, vond men een papyrus-handschrift, waarop een groot gedeelte uit het treurspel »De Persen» van den griekschen dichter Timotheus van Milete (400 v. Chr.), eene belangrijke bijdrage aldus tot de kennis der oud-grieksche taal- en letterkunde. De opgegraven voorwerpen en papyri worden te Berlijn tentoongesteld.