354

te huis komen, zien dat zij in hun levenswijze geen verandering brengen, niet zouden weten op welke wijze daarin voorzien wordt, en waar na de algemeene bekendmaking, dat de pantjensdiensten den hoofden in geld vergoed is geworden en door de bevolking niet meer behoeven te worden gepresteerd, die pantjensdiensten toch zijn blijven bestaan, alleen door het Europeesch bestuur niet opgemerkt worden. Daarom klaagt zij niet, want zij zoude dat moeten doen bij hen die in haar oog al die handelingen van hun hoofden goedkeuren en wettigen.

Neen, klagen doet zij niet; zij lijdt en mort, zij lijdt onder den zwaren druk van te presteeren arbeid waardoor zij geen twee dagen in de week voor eigen werkzaamheid overhoudt. Zij lijdt onder een belastingdruk in geld, die meer dan 60% van haar bruto opbrengsten inslokt, die haar weinige bezittingen jaarlijks meer en meer doet verminderen en haar elk jaar ongeschikter maakt om te arbeiden. Zij lijdt om haar hoofden, die haar wijs maken, dat zij, de hoofden, nog meer gekweld en geplukt worden door het vaderlijk Nederlandsch Indisch gouvernement, dat hun dwingt dat alles van haar te vergen, opdat toch de Europeanen aangenaam en lui zullen kunnen leven in het haar ontnomen land zonder eenige be lasting in geld of arbeid te leveren. Zij lijdt tot zij voldoende door aanhitsing dier hoofden en den druk der belasting wanhopig het zwaard grijpt om voor die hoofden menig onschuldig Europeaan te hebben vermoord, en dan later door diezelfde hoofden bij mislukking van het plan te worden uitgeleverd aan het wrekende recht.

O! vaderlijk Nederlandsch Indisch bestuur, hoe ontelbaar zijn uw zegeningen!

„Les conquérants les plus sages et les mieux intentionnés „font rarement le bonheur de leur nouveaux sujets; il est „rare aussi qu'un peuple conserve toutes ses qualités et ses „vertus natives sous une domination étrangère. Dans plus