308

is het niet mogelijk alle beri-beri-lijders met zekerheid uit te sluiten van degenen, die naar Atjeh worden verplaatst. In het geheele leger komt de ziekte zeer verbreid voor, en het met zekerheid herkennen van lichte verschijnselen, hetzij in het begin der ziekte, hetzij bij genoegzaam herstel, is slechts mogelijk door een quantitatief onderzoek van de prikkelbaarheid van zenuwen en spieren. Daarvoor zijn bijzondere toestellen en geoefende onderzoekers noodig. De regeering heeft zich gehaast voor het aanschaffen der toestellen zorg te dragen, en het behoeft dus niet lang meer te duren, of aan den eisch, dat niemand, die aan beri-beri, zij het ook in nog zoo geringen graad, lijdt, naar Atjeh gezonden worden, zal kunnen worden voldaan. Maar zoover is het nog niet, en was het nog veel minder in het eind van 1886, toen men nog niet eens wist, op welke wijze lichte verschijnselen van beriberi konden worden herkend, en daardoor simulatie zoowel als dissimulatie met zekerheid kon worden ontmaskerd. Nieuwe hulpmiddelen voor het onderzoek werden toen niet gebruikt, en het zou dus enkel verregaande onoplettendheid, waaraan geen oogenblik gedacht mag worden, geweest zijn, die het mogelijk gemaakt zou hebben, dat men, door beter toezicht in te voeren, het ziekte-cijfer tot op de helft kon terug brengen.

„Maar er was een andere maatregel ingevoerd in het einde van 1886, namelijk de desinfectie der kazernes. En aangezien er nu, voor zoover mij bekend is, door niemand een andere grond voor de plotselinge en aanhoudende verbetering is opgespoord, heb ik aangenomen, en blijf ik aannemen, dat het de desinfectie is, die de ziekte heeft gestuit.

„ Het spreekt wel van zelf, dat deze ervaring, in eene zoo ingewikkelde zaak, geen afdoend bewijs levert voor het nut der desinfectie, en ik heb dat nooit en nergens gezegd. Maar wanneer men bedenkt, dat door het onderzoek van dr. Winkler en mij, naar onze meening, is aangetoond, dat beri-beri veroorzaakt wordt door bacteriën, die gemakkelijk, in een warm