144

of voor hun pleizier er reizen van November tot Februari (let wel dat we spreken over Britsch Indie). Zulke geluksvogels schrijven naar huis: Indie is een prachtig land, veel beter dan men zegt, dat het is. De Europeanen leven er in overvloed, in groote, prachtige huizen, en klagen desniettegenstaande in het heerlijke, zonnige land op eene ondankbare manier over lijden en ontbeeren."

Ten aanzien van de gouverneinents koffiecultuur en de verarming der Inlandsche bevolking treffen wij de volgende, eenvoudig juiste opmerkingen :

„Over het immoreele der gedwongen koffiecultuur is in den laatsten tijd reeds zooveel geschreven, dat ik moet beginnen met de toegevendheid uwer lezers in te roepen, dat dit thema nogmaals door mij in behandeling wordt genomen.

„Ten volle beaam ik, dat de lasten der bevolking bij de gedwongen koffiecultuur verre de lusten overtreffen, doch onwillekeurig rijst de vraag bij mij op, wat moet de regeering doen om hierin te hulp te komen zonder de baten, die haar zoo hoogst noodig zijn, geheel prijs te geven.

„Vrije cultuur, het wachtwoord van velen, prachtige theorie, doch practisch onuitvoerbaar; te wijten aan het laissez aller der Inlandsche bevolking, waarvan de Wonosoeko-tuinen reeds een waarschuwend voorbeeld zijn.

„Eene regeling te treffen, waarbij het bewerken der gouvernementstuinen, evenals op een erfpachtsland, in dagloon zoude geschieden, stuit, volgens mij, ook op vele practische bezwaren en zoude het leeuwenaandeel van het daaraan besteede geld alleen ten voordeele der Inlandsche hoofden komen, die deze gelegenheid niet zouden laten voorbijgaan om groot misbruik der toegestane fondsen te maken, waardoor de kleine man schromelijk zoude benadeeld, en dus vele gegronde grieven in het leven zouden geroepen worden, tenzij van hoogerhand een scherp controle-systeem werd ingevoerd, waaraan zoo vele uitgaven zouden verbonden zijn, dat die,