358

handelingen zelfs van Europeesche ambtenaren in dienst van het gouvernement, en de verkeerde invloed gebroken, die zij op de inlandsche bevolking konden uitoefenen. Met de inlandsche hoofden viel het niet zoo gemakkelijk klaar te komen; doch men had den ernstigen wil om den toestand der inlanders te verbeteren; zelfs werden niet alleen belangrijke verbeteringen ingevoerd, maar groote offers gebracht met het doel om de gewenschte uitkomst te verkrijgen. De invloed der inlandsche hoofden werd gefnuikt, of liever een ernstige poging werd gedaan om dien invloed te fnuiken; want ik kan nauwelijks denken dat de poging tot den huidigen dag volkomen is geslaagd. Twee methoden werden in 't bijzonder aangewend om het tyrannieke gezag der hoofden te ondermijnen. In de eerste plaats, werd het hun verboden te lev en ten koste der inlanders, hen te knevelen of gedwongen arbeid te laten verrichten, zonder perken noch controle. Behalve dit, werden zekere bepalingen, die reeds lang bestonden doch niet toegepast waren zooals het behoorde, verscherpt en tevens strenger toegepast. Onder de werking dezer maatregelen leden de hoofden aanzienlijk; daarom besloot de regeering om ze voor de materiëele verliezen die zij ondergingen, door een evenredige verhooging hunner bezoldigingen schadeloos te stellen. Hierdoor werden ze feitelijk wat zij lang slechts in naam waren, ambtenaren in dienst van het gouvernement. Een andere maatregel waartoe besloten werd om de euvels van het stelsel te matigen was het vermeerderen van het getal der Europeesche ambtenaren om toezicht te houden op de handelingen hunner inlandsche collega's. Verder werd beproefd de inlanders door betere raadgevingen en leiding tot een hooger pijl te brengen en nog menigen maatregel genomen, te veel om hier omstandig te worden vermeld.

Eenige jaren voor dit alles plaats greep bezocht de heer Money Java en kreeg zulk een grooten duuk van wat hij daar zag dat hij het als model nam voor zijn werk: „How to manage a Colony." Het treft mij dat hij alleen den glans-