370

heerendiensten te vergoeden. De meeste lasten worden, gedragen door de sawa-bezitters, die voor den inlander het meest produceeren van alle gronden, die hij in cultuur brengt.

De inlandsche levenswijze is eenvoudig en min kostbaar. Een huis, waarvan de bouw zeer eenvoudig is, kan geschat worden op 10 gulden, Evenwel, indien een Europeaan het liet bouwen en de materialen had te betalen, zoo zou het veel meer te staan komen. Hij is niet verplicht zijne kinderen naar school te zenden indien hij het niet goedvindt, en reeds op jeugdigen leeftijd beginnen zij hem in zijn werkzaamheid bij te staan. Jongens van zes of zeven jaar laten de buffels weiden en drijven de dieren van en naar het weiland. Licht en vuur behoeft hij niet te koopen; vóór petroleum eene noodzakelijke behoefte is geworden, gaf de kokosboom, die op zijn stukje grond groeit, hem olie genoeg om zijn visch te bakken en zijn lamp te voeden. Voor dat de Blanken het land overstroomden met de producten hunner fabrieken, was de inlander in 't algemeen gekleed met inlandsche geweven stoffen; en de hulp der „ doekoens" (vrouwelijke docters en vroedvrouwen) wordt gewoonlijk gekocht door eene hartelijke ontvangst, een deel in de lekkere beetjes die het huis geeft en een klein present in geld. In het kort, de inlandsche landbouwer heeft niet veel geld noodig voor zijne dagelijksche behoeften. Dit was ten minste het geval vóór de Europeesche ondernemingsgeest zoo veel vreemde goederen invoerde, aan welke de inlander zich is gaan hechten, speciaal aan het opium. Het gebruik van dat heulsap is een verstorend element in de huiselijke zuinigheid, zooals wij verder zullen zien; terwijl het gebruik van Europeesche gefabriceerde waren den inlander heeft doen vergeten zich zelf te helpen.

't Is niet gemakkelijk het inkomen en de uitgaven van een inlandsch gezin, gemiddeld van vier of vijf personen, te berekenen. Eenige jaren geleden, oordeelende naar hetgeen ik vernam van de hooge loonen die betaald werden door