26

vrouwelijke handwerken onderwezen. In het Fransch wordt echter ook nog op eenige andere scholen les gegeven, en in het Engelsch op twee scholen te Soerabaja. Op de drie hoofdplaatsen zijn afzonderlijke teekencursussen.

De uitgaven voor het Europeesch lager onderwijs blijven steeds klimmen. Zij bedroegen (behalve pensioenen, verlofstraktementen, wachtgelden enz.) bijna twee millioen, waartegenover stond aan schoolgeld ruim twee ton.

Er zijn 16 particuliere scholen, waaronder 12 voor meer uitgebreid lager onderwijs. Van de 16 zijn er 6 van geestelijke zusters, 1 van geestelijke broeders en 1 school met den bijbel. Er gaven 24 mannen en 77 vrouwen onderwijs aan 2399 leerlingen, onder welke 1679 meisjes en 4 nietchristen inlanders.

Eene bijzondere categorie van particuliere scholen vormen de zoogenaamde namiddagscholen, meerendeels door gouvernements-onderwijzers in het leven geroepen, om aan de leerlingen der openbare lagere scholen, wier ouders of voogden dit wenschen, aanvullend onderwijs te geven in eenige vakken, vooral ook met het doel, zooals opgegeven placht te worden, om eene betere aansluiting te krijgen van het lager bij het middelbaar onderwijs. Daar het deelnemen aan het onderwijs op de namiddagscholen van leerlingen, die ook de gewone lagere scholen bezoeken, in algemeenen zin minder aanbevelenswaardig werd geacht, heeft de directeur van onderwijs de aandacht der Europeesche schoolcommisiën op dit punt gevestigd en deze uitgenoodigd om, met het oog op de bestaande behoefte aan geleidelijken overgang van de lage re naar de middelbare scholen, het daarheen te leiden, dat het onderwijs op de eerste lagere scholen (die voor meer uitgebreid lager onderwijs), zonder extra lessen voor de leerlingen, door ruimere opvatting van het leerplan zóó worde ingericht, dat aansluiting verkregen wordt met de lessen aan de hoogere burgerscholen; waarbij echter op den voorgrond dient te staan, dat de leerlingen niet slechts de ver-