72

gebruik kolen verlangen in te nemen; overigens zou men de waggons langs de schepen moeten brengen, daar zonder dat, de kosten van uit- en inladen te groot zouden wezen.

De hierbedoelde leden achtten het dan ook mogelijk dat de krachten van den Staat voor eene deugdelijke exploitatie op den duur zullen te kort schieten.

Eindelijk kwamen bij het afdeelingsonderzoek de navolgende punten ter sprake.

In de eerste plaats werd de noodzakelijkheid betoogd dat aan den te benoemen chef der exploitatie, die in dit geval met veel meer zelfstandigheid zal moeten optreden, dan bij Staatsspoorwegen op Java vereischt wordt, de noodige vrijheid van beweging worde gelaten. Sommigen gaven hierbij nog in overweging, dat hem, evenals zulks bij particuliere ondernemingen plaats heeft, geldelijk belang zou worden gegeven bij het welslagen der exploitatie, hetzij door toekenning van percenten en premiën, dan wel door het uitzicht op traktementsvermeerdering. Tegen deze laatste beschouwing werd echter aangevoerd, dat de winst op de kolen behaald, in hooge mate afhankelijk is van de vracht op den spoorweg berekend en de regeering in dit opzicht geheel vrij moet zijn, terwijl bij premiën meer op hoeveelheid van productie dan op zuinigheid in de exploitatie wordt gelet en dat stelsel ook nooit bij andere gouvernements-exploitatiën wordt toegepast. Eene goede en voor eventueele verhooging vatbare, doch buiten verband met de uitkomsten der exploitatie staande bezoldiging werd van deze zijde als de beste waarborg eener goede leiding beschouwd.

De Minister heeft hierop geantwoord o. a.:

Volgens het oordeel van eenige leden, die tegen het voorstel bezwaar hadden, kan de Staat moeilijk handel in steenkolen drijven, of is hij in elk geval daartoe minder geschikt. Te dien aanzien wordt herinnerd dat er voorshands slechts sprake is van eene voorloopige Staatsexploitatie van het kolenveld, en dat in de eerste jaren ternauwernood zooveel kolen zullen