No. 32 — 1932

Algemeen gedeelte 32.

A. 261

behandelen onderwerp raakte, niet voor bekroning in aanmerking gebracht."

,,De schrijver van het antwoord „Hydratex" heeft blijken gegeven van ernstige studie van het vraagstuk; nochtans bestaan tegen zijn oplossing ernstige bezwaren wat de practische uitvoerbaarheid betreft, terwijl deze oplossing door verwaarloozing van belangrijke mogelijkheden aan eenzijdigheid lijdt. Een en ander vormde een beletsel, dit overigens niet onverdienstelijke antwoord voor een bekroning voor te dragen."

„Het antwoord „Dulcc ex asperis" is verreweg het beste der ingekomen antwoorden. Het kloeke werk van 153 blz. folio, met 8 figuren en 10 teekeningen draagt den stempel van nauwkeurige, veelzijdige en objectieve behandeling van het ongetwijfeld moeilijke vraagstuk."

„De invloed van afgekoelde en ontvoehte lucht op het menschelijk lichaam is uitvoerig toegelicht."

„Het drogen der lucht door koeling en daarop volgende verwarming, door hygroscopische stoffen en door absorbeerende stoffen wordt kritisch behandeld. Schrijver is geen voorstander van hygroscopische stoffen, omdat de toepassing in het groot te omslachtig en te kostbaar zou zijn."

„Alhoewel de Faculteit o.m. ook door bestudeering van het antwoord „Hydratex" zich geheel met dit oordeel kan vereenigen, moet toch worden opgemerkt, dat de schrijver verzuimd heeft zijn uitspraak nader te motiveeren."

„Achtereenvolgens worden behandeld het koelen van de lucht in de tropen met behulp van koelmachines dan wel met kunstijs, terwijl ook op de mogelijkheid wordt gewezen grondwater voor koeling te benutten. Gewezen wordt op de voorzichtigheid die te betrachten is bij de bevordering van den waterovergang en het toelaten der gekoelde lucht in de woonvertrekken waarbij vooral tochtverschijnselen dienen te worden voorkomen."

„Veel aandacht is besteed aan het verkrijgen van een zooveel mogelijk bevredigende bouwkundige oplossing."

„Uit een werktuigbouwkundig oogpunt zijn geen opmerkingen van beteckenis te maken. Steeds werd van normale constructie-élementen gebruik gemaakt. Een gelukkig denkbeeld van den inzender is, om het geponeerde systeem in alle opzichten regelbaar te maken, zoodat de installatie al naar omstandigheden in overeenstemming met ev. bijzondere eischen kan worden ingesteld."

„Verder is de noodige aandacht besteed aan de veiligheid en de luchtverversching."

„Tenslotte heeft de inzender uitvoerige en veilige kostenberekeningen opgesteld voor de afkoeling van woon- en werkruimten, zoowel voor het geval ijskoeling als machinekocling wordt toegepast. Dc schrijver is hierbij niet over een nacht ijs gegaan doordat- hij zich te voren op de hoogte heeft gesteld van de electriciteitstarieven hier te lande benevens den prijs van diverse materialen en grondstoffen. Verder van de verschillende typen woonhuizen. Ook het gebruik van Silicagel wordt in beschouwing genomen."

„Uiteraard kan de schrijver zich niet al te positief uitspreken over de economie der verschillende systemen, daar deze in groote mate afhangen van omstandigheden en niet in het minst ook van het inzicht van den bouwheer, evenals een al of niet kwistige architectuur afhangt van het subjectief verlangen, niet altijd verband houdt met economische overwegingen."

„Doch wel hebben kostenberekeningen van den schrijver geleerd, dat in het algemeen de toepassing van een koelmachine goedkooper zal zijn dan ijskoeling, terwijl de toepassing van een koelsysteem voor kantoorgebouwen om economische overwegingen eerder kans van slagen zal hebben dan voor woonhuizen."

„Naast de genoemde goede hoedanigheden van de inzending kan de Faculteit echter niet verhelen, dat zij het betreurt dat de schrijver verzuimd heeft een overzicht te geven van de reeds bestaande inrichtingen om de lucht in woon- en werkruimten af te koelen, zoodat geen denkbeeld kan worden gevormd van de economie van het geponeerde systeem tegenover de reeds bestaande."

„Toch heeft de overigens loffelijke wijze, waarop de inzender de prijsvraag heeft beantwoord, daarbij rekening houdende met den daarvoor beschikbaren tijd, de Faculteit doen besluiten, het antwoord voor een bekroning voaardig te keuren."

„Bij opening van het naambriefje bleek de schrijver van het bekroonde antwoord te zijn ir. G. Fekgtjson Hoofdingenieur bij de N.V. Grasso's Machinefabriek te Vught (N.Br.)."

Vervolgens werd het spreekgestoelte ingenomen door prof. ir. J. H. G. Schepers, die zijn hoorders boeide met de uiteenzetting over: „Problemen der hoogere geodesie",

welke voordracht in dc Bibliotheek van het Instituut zal worden opgenomen.

Hierop was de beurt aan dr. K. W. Dammerman, voorzitter van den Natuurwetenschappelijken Raad van Ned.-Indië, ten einde dr. Kerbosch, aan wien de Bosschamcdaille voor zijn verdiensten op het gebied van den landbouw werd toegekend, te huldigen.

Spreker memoreerde in de eerste plaats wijlen K. A. R. Bosscha, den maecenas van Ned.-Indië. Na diens dood werd een comité gevormd, om geld bijeen te zamelen voor een fonds ter eering van zijn nagedachtenis. Er kwam ongeveer ƒ 4000.— bijeen, welk bedrag door den Natuurwetenschappelijken Raad van Ned.-Indië wordt beheerd. Om de 2 jaar zal aan een in Ned.-Indië gevestigd persoon, die zich resp. op het gebied van den landbouw en dat der techniek het meest heeft onderscheiden, een gouden medaille worden uitgereikt, hetgeen volgens de statuten zal moeten geschieden bij gelegenheid eener diës-plechtigheid der Technische Hoogeschool. Ten einde vast te stellen aan wien de medaille voor de eerste maal (landbouw) moest worden toegekend, werd een Commissie benoemd van vijf leden, onder voorzitterschap van dr. Cu. J. Bernard, directeur van het Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel. Conform het advies van deze Commissie, welke een enquête instelde onder alle belangrijke lichamen en instituten, die werkzaam zijn op het gebied van den landbouw, dan wel daarmede in nauw contact staan in Nederland en in Indië, besloot de Raad met algemeene stemmen het eeremetaal uit te reiken aan dr. Kerbosch, in het bijzonder voor zijn verdiensten op het gebied der kinacultuur.

Dr. Dammerman en na hem dr. Bernard voegden een persoonlijk woord, getuigend van vriendschappelijke gevoelens, aan de eenigszins officieuze redevoering toe.

Na afloop der plechtigheid hielden de Faculteit van Technische Wetenschap en de heer en mevr. Kerbosch een druk bezochte receptie.

Des avonds had in het Grand Hotel-Preanger het gebruikelijke Curatoren en Faculteitsdiner plaats, waarbij, behalve de heer Kerbosch, nog als gasten aanzaten de vertegenwoordigers der Bataviasche Zusterfaculteiten, de vertegenwoordiger van het Departement van Onderwijs en de Voorzitter van den Natuurwetenschappelijken Raad.

V.

Wateronderzoek in Nederlandsch-Indië.

Aan het Jaarverslag 1931 van het gouvernementsproefstation te Manggarai, waarvan prof. dr. ir. C. P. Mom de leider is, ontleenen wij het volgende:

Onderzocht werd het kiemvrij maken van water met behulp van Seitz-filters. Gevonden werd, dat het Seitzfilter gebruikt kan worden: 1. voor het geheel kiemvrij maken van water met een laag kiemgetal. Gedurende de eerste 24 uur zijn de resultaten goed, daarna moet de filterschijf worden vervangen door een andere. Het apparaat moet, voor het opnieuw in gebruik wordt genomen, gesteriliseerd worden; 2. om het kiemgetal van oorspronkelijk helder maar bacteriën-rijk water te verlagen tot minder dan 20 kiemen per cm3. Ook hier is de werkingsduur niet langer dan 24 uur te nemen.

Voor het zuiveren van putwater, dat gesuspendeerde deeltjes bevat, is het filter niet practisch bruikbaar, terwijl het voor de zuivering van verontreinigd troebel oppervlaktewater ongeschikt is.

Verder werden onderzoekingen verricht aangaande langzame zandfiltratie. Geconcludeerd werd, dat de langzame zandfiltratie met een snelheid van 15 cm per uur bij een o-esloten filter, van gecoaguleerd en voorgefiltreerd kaliwater zeer bevredigende resultaten levert, waarbij wij zien, dat de overdekking van het filter belangrijk bijdraagt tot verlenging van den looptijd.