522

Mengelwerk.

uq bekwaamheid te ontwikkelen, van die krachten een behoorlijk gebruik te maken, en er het veelzijdigste en meest mogelijke nut van te trekken. Het is dus niet genoeg, dat de kinderen eenige vaardigheden verkrijgen; het is niet genoeg, dat zij leeren lezen, schrijven en rekenen: hun verstand moet naar de behoeften des tijds ontwikkeld worden; zij moeten leeren nadenken, oordeelen, vergelijken en onderscheiden. Het onderwijs in de genoemde kundigheden. moet deels dienen, om den kinderen deze kundigheden, als hoogst nuttig, ja onontbeerlijk op zich zeiven, eigen te maken , deels om ihun eene gepaste stof tot nadenken te geven, en hun den weg lot verdere ontwikkeling te banen. Met de verstandsontwikkeling moet, wanneer er geene eenzijdigheid, | die altijd nadeelig is, zal plaats hebben, eene gepaste vorming van het hart gepaard gaan, en de mensch moet niet slechts geschikt gemaakt worden, om in zijne tijdelijke behoeften te voorzien, en aan zijne maatschappelijke bestemming te beantwoorden, maar ook en voornamelijk moeten zijne zedelijke behoeften bevredigd en hij voor zijne hoogere bestemming worden opgevoed. .

De tijd voor het onderwijs is bepaald. De kinderen kunnen niet altijd ter schole gaan. Tot zekere jaren gekomen zijnde , moeten zij in de maatschappij treden , en dan behooren zij uitgerust te zijn met al de benoodigdheden , om in dezelve op eene nuttige wijze werkzaam te kunnen wezen. Het komt er <lus op aan, dat de tijd, tot het ouderwijs bestemd, door den onderwijzer wel gebruikt

wor-