VAN EEN' RCOMiCil - KATIIOLIJKBN. 547

of tegen de burgerlijke maatfchappij ftreden, tot bare geloofswaarheden te rekenen; dan kan zelfs de toegevendite verdraagzaamheid hierin niets door de vingers zien. Doch andere dwalingen, boe gevaarlijk zij ook fchijnen, worden cloor den tijd en door eene vreedzame verlichting, en door een grondig onde wijs veel gemakkelijker en zekerder, dan door vervolging vernietigd. Vele dwaze gevoelens, vele ketterijen zouden met hun,, die dezelve uitdachten, zijn weggeftorven, ais men dezelve hunnen gang ongeitoord had laten gaan; als men niet door vervloekingen en fchelden de fcheuring had vermeerderd, en de gemoederen in eene vijandelijke gisting had gebragt: als zwakke Regenten geene theologische twisten in flaatsbelangen hadden veranderd, en met het zwaard in de hand hunnen onderdanen onbegrijpelijke zaken begrijpelijk hadden willen maken. De ftaatkunde zorge Hechts daarvoor, dat het enkel en alken bij theoretifche Hellingen blijve, en dat diegeen, welke een auto da je wil frichten, het eerst op zijnen brandftitpel zitte, of dat ten minfte zijn vuur niemand een enkel haar verzenge; dan zal de waarheid, buiten twijfel, door eigene kracht van lieverlede de overhand bekomen.

De vrijheid der drukpers is eene echte zuster der verdraagzaamheid, en brengt, even als deze, de weldadigfte vruchten voort. Ëene natie , die denken, fpreken en fchrijven durft, zoo als zij wil, maakt zich, door eene vrijere beoefening van de verfcheidene vakken der wetenfcbappen , eene zekere fterkte des geest? eigen, die andere volken, welke maar alleen, naar eenen zekeren maatftaf mogen denken^ misfen. Men Haat hier of daar wel eens over tot dwagsheden , befpottelijke onderftellingen , zeldzame dweeperijen en ellendige redeneringen; doch deze afwijkingen zijn van de vrijheid van denken even zoo onaffeheidelijk, als zekere gebreken van de burgerlijke vrijheid; maar de, hieruit ontftaande, fchade, wordt, door het vele goede, dat uit dezelfde bron voortvloeit, rijkelijk vergoed.

Wat kan het toch helpen, dat men de vrijheid der drukpers wil beperken? Men verraadt daardoor riine eigene zwakheid. Het is een Hechte ruiter, die een paard zonder moed, en een Hecht regent, die een volk zonMm a der